Referandum sürecinde bir değişiklik olmazsa tartışılan anayasa paketiyle milletvekili seçilme yaşının 18'e düşürülmesi teklif ediliyor. TBMM'de en fazla "hayır" oyuyla kabul edilen bu önerinin 18 madde içerisinde yer alması "evet"-"hayır" arasında sıkışmış gözüküyor. Her geçen gün artan kutuplaşma ve referandum mantığından uzaklaşma o kadar açık ki seçmen konumları partilerin, ideolojilerin ve terör örgütlerinin konumlarıyla belirleniyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan "18 yaşında milletvekili seçilenin askerlikten muaf tutulacağı" açıklaması gelince konu bambaşka bir yöne evriliyor. Öncelikle siyasette yaş düzenlemesi hükümet sistemini esas alan bir teklif yerine, eğitim reformu ve siyasi partiler yasası gibi daha ilişkili konularla karşımıza getirilmeliydi. Zira niteliğe önem veren, dünyayla entegre olmuş bir eğitim sisteminiz yok ise seçilecek kişilerin hangi yaşta ya da hangi sınıfta olduğunun bir önemi yoktur. Kaldı ki yine bu kapsamda ülkemizdeki siyasi partiler sistemi ve genel başkanlar ile onların etrafında oluşabilen bir takım oligarşik yapıların meydana getirdiği hakimiyet alanı bu tarz kriterleri giderek belirsizleştiriyor.

Buna rağmen dünyadaki uygulamalara bakıldığında Avrupa'da 28 ülkede seçilme yaşı 18 olarak uygulanırken, 62 ülke 21 yaş ve 10 ülke 25 yaşı tercih ediyor. Dünyada yaşı 18'e indiren ülkeler seçebilenin, cezai ehliyeti olanın eşit olarak seçilmesi de gerektiğini savunurken, 25 ve yukarısına yönelen ülkeler tecrübeli olma gerekliliğini öne çıkarıyor. Türkiye'de ise milletvekili seçilme yaşı 1876 Kanuni Esasi'den, 2006 yılına kadar 30 olarak uygulanırken bu tarihte yapılan değişiklikle 25'e indirilmişti. Değişikliğe rağmen dönemin Başbakanı Erdoğan bunu yeterli bulmamış ve Cumhurbaşkanı olmadan hemen önce şöyle demişti. "Seçme yaşı 18 olduğuna göre, seçilme yaşı neden 30 olsun. Zor olan seçmektir. İyiyi kötüden ayırt etmektir önemli olan."

Bununla birlikte bazı ülkelerde tavan yaş uygulamaları da bulunuyor. Yani milletvekili seçilebilmek için 65 veya 70 gibi bir sınır konularak bu yaşın üzerinde bulunanların da milletvekili seçilmesi engelleniyor. Bana kalırsa Türkiye'de alt sınır getirilecekse üst sınır da düşünülmelidir. Çünkü siyasi partiler yasasında ve parti içi düzenlemelerde buna ilişkin kısıtlayıcı hükümler yoktur. Bir kişi uzun yıllar boyu (20-30 yıl) başarı ve liyakat ilkesine dahil olamadığı halde seçilecek yerlerden aday gösterilebilmektedir. Dolayısıyla seçilme yaşını 18'e indirmeniz uygulamada çok şeyi değiştirmeyecektir. Zaten uzaklaşılan liyakat ilkesi bir de tecrübesi ve bilgi birikimi "yetersiz" kabul edilen kişilerce çekiştirilecektir.

TBMM'de kontenjan kadro olmalı

Türkiye'de milletvekili olmak için deneyim, nitelik, liyakat, yaratıcılık gibi parlamentoları güçlendirecek eğilimlere bakılmıyor ve dahi istenmiyor. Onun yerine tek bir kişi ya da ona çok yakın bir çalışma grubu ile mutabakata varmanız hepsinden daha fazla sonuç verebiliyor. Bir ön seçim bile yapılmaya kalkılsa ekonomik gücü olmayan, tanıtım yapamayan başka yollara başvurmayanların o listelere girmesi giderek güçleşiyor. Birileri evinde üye listesi yazıyor, yazılanlar yazanı seçiyor.

Oysa parlamentoların yasa yapma, temsil etme, denetim ve meşruluk dışında siyasete değer ve kadro katma fonksiyonları vardır. En azından kural olarak... Özellikle parlamenter sistemlerde Meclis içinde belli bir süre ve belli bir görevle siyasetçiler devleti yönetmeye hazırlanabilirler. ABD'de Kennedy ve Nixon gibi başkanlar Kongre üyeliği yapmışlardır. Fakat Türkiye'de bu sistemin işlerliği tartışmalıdır. Belki de bizdeki parlamenter sistemin aksayan yönlerinden birisi budur. Neticede gençlerin siyaset mekanizmasına katılımı mevcut sistemde işlevsel hale getirilmelidir. Ancak sadece yaşın indirilmesi salt bir popülist söylem olarak kalır. Bunun yerine TBMM'de "gençlik kontenjanıyla" farklı görevler ihdas edilip, belki milletvekili danışmanlıklarına ilaveten (belirli kriterler koyarak) 18-25 yaş danışman/asistan zorunluluğu getirilse siyaset mekanizmasına ve ekonomiye daha katkı sağlayıcı olurdu.