Bugünkü Yazarlar Tüm Yazarlar
Yavuz Selim DEMİRAĞ

Yavuz Selim DEMİRAĞ

ABD Başkanı'nın Beyaz Ev'i

Saray ve TBMM harcamaları gündemdeyken her konuda ABD'yi örnek verenlere ABD'deki gerçeği değerli arkadaşım Ersoy Özgür hatırlatmış. Meraklıların arşivinde ve bilgi dağarcığında bulunmalı:

 1981'de göreve başlamasından yaklaşık 1 ay sonra dönemin ABD Başkanı Ronald Reagan ve eşi Beyaz Saray'da akşam yemeğini yedikten sonra hiç beklemedikleri bir sürprizle karşılaşırlar. Görevli garson yemeğin hesap faturasını getirmiştir. Faturada sadece o akşamın değil son 1 ayın bütün hesabı da yer almaktadır. Sadece yedikleri yemekler değil… Ağırladıkları kişisel misafirlerin, bir aydır kullandıkları kuru temizleme hizmetinden, diş fırçası, diş macunu, temizlik ve parfümeri malzemelerine kadar bütün kişisel malzemelerin ücreti de miktarlarıyla beraber kaydedilmiştir. Reagan, hesabın büyüklüğüne şaşırsa da görevlinin getirdiği faturayı gülümseyerek alır ve muhasebeye maaşından ödenmesi talimatı verir. Nancy Reagan anılarında, 'Kimse bize Başkan ve Eşinin Beyaz Saray'da yaşarken yedikleri yemeklere ve kullandıkları günlük malzemelere para ödemek zorunda olduklarından bahsetmemişti' diye anlatıyor o şaşkınlık anını. Aslında, ABD kamuoyunun büyük çoğunluğu da pek bilmiyordu. Hillary Clinton'ın, bu yıl yayınlanan "Hard Choices" kitabının tanıtım ve imza gezilerinden birinde, Beyaz Saray'dan ayrıldıkları zaman, 'borç içinde ve beş parasız olduklarını' söylemesi, sosyal medyada büyük yankı yapmıştı.

ABD Başkanları Beyaz Saray'a kira ödemez ama onun dışındaki herşey maaşlarından kesilir. Sadece resmi devlet konuklarının ağırlanma masrafını Amerikan vergi mükellefleri öder. Kısacası, kira ve elektrik faturası dışında kendileri için harcanan her kuruşu devlete ödemek zorundadırlar. Çünkü, ABD bir monarşi değil bir cumhuriyettir ve bu konut da bir 'saray' değil bir evdir. Amerikalılar buraya 'saray' demiyor zaten, o bizim yakıştırmamız. Aslında İngilizce'deki orijinal adı 'White House' yani 'Beyaz Ev'dir. Ve ABD'ye devlet başkanı seçildi diye kimse, devletin parasını keyfince harcayamaz. Sadece bu ev içinde de değil her yerde… ABD Başkanı, şehir dışı tatil masraflarını, haftasonlarını geçirmek istediğinde Camp David'teki başkanlık dinlenme evinin haftasonu masraflarını kendi cebinden karşılamak zorunda. Yine örneğin başkan, ABD Başkanlık uçağına, devlet delegasyonundan olmayan tek bir kişi bile bindirecekse, kardeşi bile olsa, bir ticari yolcu uçağının 'first class' uçak bileti miktarınca devlete para ödemek zorundadır.

George W. Bush'un eşi Laura Bush da, "Spoken from the Heart" adlı anı kitabında, Beyaz Saray'da yaşamanın ne kadar pahalı olduğundan yakınıyor. Onu en çok zorlayan konulardan biri de, hergün saçlarını yapan kuaföre, devleti temsil edeceği törenlere giderken bile olsa, ücretini kendisinin ödemesi olmuş.  ''Faturada ağzımı açık bırakan kalemler de vardı'' diye aktaran Bayan Bush şu örneği veriyor: 'Ülkenin First Lady'si olarak giyeceğim kıyafetlerin de özel tasarım olması gerektiği şartı vardı ama elbisenin ücretinin yanı sıra bu tasarımların ücreti de yine benden tahsil ediliyordu.''

ABD Başkanlarının maaşına en son 1999 yılında zam yapıldı. Buna göre ABD Başkanın çıplak maaşı yıllık 400 bin dolar civarında. 50 bin dolar da görev tazminatı ödenir. Bu her iki ödeme de vergiye dahildir. Başkan bunların gelir vergisini ödemek zorunda. Bunların yanı sıra başkanın gezileri için, vergiden muaf yıllık 100 bin dolar harcırah ödenir. Ancak, Beyaz Saray faturasının yüksekliği göz önüne alındığında bir ABD Başkanı, maaşının neredeyse tamamını aylık giderlerine harcar. Yani ayrıca bir serveti yoksa, Beyaz Saray'da 'ucu ucuna' yaşamak durumunda… Belki de bu yüzden Başkan Gerald Ford, Beyaz Evi, 'Bugüne kadar gördüğüm en lüks sosyal yardım konutu' diye tanımlamıştı.

Beyaz Ev, kompleks bir yapıdır. Aynı anda hem bir konut, hem bir müze ve hem de bir devlet dairesidir. ABD dünyanın süper gücü olmasına rağmen, Beyaz Ev, dünyadaki en büyük devlet başkanı sarayı değil, aksine büyük devletler içindeki en küçük devlet başkanlığı konutlarından biridir. Sadece bir katından, dünyanın en büyük devletinin yürütme organı yönetilir. "1700'lerin dünyasında 13 kolonili devlet için inşa edilmiş, bugün dünya lideriyiz. Bu ihtiyaca uygun çok daha büyük bir saray yapalım" diyen tek bir başkan bile olmamıştır. Kimsenin aklına böyle bir şey gelmez. Çünkü, Beyaz Ev, ABD demokrasisinde 'devamlılığın' da sembolüdür. Ve yine Beyaz Ev, kendi toplumundan izole bir yer de değil. Dünyada, içinde başkan yaşadığı halde halkının ziyaretine açık tek devlet başkanlığı konutudur. Çünkü Amerikan tarihinin en önemli kültür müzesidir. Haftalık ortalama ziyaretçi sayısı 30 bindir.  Başkanın penceresinin bir kaç on metre uzağındaki bahçe demirliğinin önü ise ABD'nin en ünlü gösteri ve protesto yeridir. Beyaz Ev, başkanlar için kalıcı bir ihtişam ve keyif sarayı değil geçici bir barınma ve hizmet yeridir. Başkan Truman'a göre, 'dışı çok gösterişli bir hapishane'den başka bir şey değildi. Ronald Reagan ise, buradaki yılları boyunca kendisini sürekli bir akvaryum balığı gibi hissettiğini anlatır. Michelle Obama da geçtiğimiz yıl, ''çok iyi dekore edilmiş bir hapishane'' olarak niteleyecekti. Bu eve kiracı başkanlar aileleriyle gelir geçer. Mülk sahibi Amerikan halkı ve demokrasisidir.

Yazarın Diğer Yazıları