AMERİKAN OKULLARI VE ERMENİLER – 12 –

AMERİKAN OKULLARI VE ERMENİLER – 12 –
Lâik eğitimi kabul etmeyen tüm yabancı ve Türk okulları kapatıldı

esat-atalay-001.jpg
* Yabancı okulların tali kısımları genel müfettişler, Maarif Müdür ve memurları tarafından teftiş edilecektir. Yabancı ilkokullarını ise ilköğretim müfettişleri, genel müfettişlikten alacakları program gereğince teftiş edeceklerdir.

* Önceden kapatılmış olan yabancı okullarının gizli olarak faaliyetlerine devam ettikleri öğrenilmiştir. Bu tür gizli faaliyette bulunan okullar tespit edildiğinde o vilayetin Maarif Müdür ve memurları meslekten ihraç edileceklerdir.

- Azınlık ve yabancı okullardaki öğretmenlerin kimlikleri, yeterlikleri, diplomalarının ve diğer gerekli evrakının incelenme yetkisi maarif idarelerine aittir. Bu evrak üzerinde yapılan incelemelerde uygun olmayanlar kabul edilmeyeceklerdir.”

Yabancı okulları sıkı takip ve kontrol eden hükûmet, lâik eğitim sistemi karşısında eğitim veren tüm yabancı ve Türk okulları kapatmıştır. Bu genelgeden sonra İtalyan okulları kesinlikle kurallara uyacaklarını açıklamalarına rağmen, İzmir’de bulunan Fransız okulu genelgeye uymamakta ısrar ettiği için kapatılmıştır. Okullardaki haçları indirmeyen bazı Fransız ve İtalyan okulları haç indirilinceye kadar kapalı tutulmuşlardır. Ülkede bulunan Musevi okullarının Türkçe eğitim yapmama direnci 1926’da kırılmıştır. Robert Koleji’nde görev yapan Fischer adlı öğretmen Türkler aleyhinde konuşma yaptığı için görevinden alınmıştır. 1925’te ise yabancı öğretmenler sınava tabi tutulmuşlar ve Türkçe ile birlikte Türk tarihi ve coğrafyası derslerinin verilip verilmediği de sıkı takip altına alınmıştır. Sınava tabi tutulan öğretmenler arasında yeterli vasıfları taşımayanların işine son verilmiştir. Türkçe dersinden geçmeyen öğrencinin sınıfını geçemeyeceğine karar verilmiştir. Türkçe dersini kasten ihmal eden okullar kapatılmıştır. Öğrencilerin her türlü sınavları okullarda veya eğitim bakanlığı tarafından yapılmasına, eskisi gibi elçiliklerde sınavların yapılmamasına karar verilmiştir. Türkçe öğretmeni kabul etmek istemeyen İstanbul İngiliz Kız Ortaokulu kapatılmış, ancak Türkçe öğretmenine razı olduğunda tekrar açılmıştır. 1927’de Türk öğretmenlere sorun çıkaran St. Paul Cheri Fransız Kız Okulu kapatılmıştır. 1928’de Bursa Amerikan Koleji, iki Müslüman öğrencisinin Hıristiyan olması nedeniyle kapatılmıştır. [Burada da Bursa Amerikan Koleji’ndeki olayları aktaralım: Ahmed Zühdü Paşa’nın Raporu’na ekli okullar listesinde, Vilâyeti: Hüdavendigâr, Livası ve kazası: Bursa, Mektebin ismi: Amerikan İdadisi, Tarihi küşâdı: 1292 (1876), Ruhsat-ı resmiyesi 1380 (1892), Ta’biiyeti: Amerika, Mikdar-ı şakirdan: Zükûr: -, İnas: 45 şeklinde gösterilen bu okul , Türk kamuoyunun gündemine, 1928 yılında, 14-16 yaş arasında 4 Türk kızının Hıristiyanlaştırılması dolayısıyla girdi. Hıristiyanlık propagandası yapan Bursa Amerikan Kız Koleji, Bakanlar Kurulu kararıyla 24 Ocak 1928 tarihinde kapatıldı. Olayın oluş safhası ve devamı şöyledir:

Maarif Vekâleti’nin olayla ilgili olarak yaptığı soruşturma sonucunda Bursa Amerikan Kız Koleji öğrencilerinden Balıkesir Askerî kalem Reisi Miralay Talat Bey’in kızı Seniha Tal’at, emekli Yüzbaşı Rıza Bey’in kızı Kâmuran ve Namıka rıza, “Kardaş” Gazetesi sahibi Vasıf Necdet Bey’in kızı Madelet Vasıf Necdet hanımlara okulun öğretmenleri tarafından dinî telkinlerde bulunulduğu ve bunun sonucunda da Protestanlık inancını kabule ikna edildikleri anlaşıldı.