Hürriyet’te yer alan bilgilere göre, Vezüv Yanardağı'nın MS 79'da püskürmesiyle Pompeii'de bir medeniyet yok oldu. 1700'lü yıllarda yapılan bir kazıyla lavların altında kalan eserlerin bir kısmı yeniden gün yüzüne çıkarılsa da bilim insanları, kömürleşmiş kâğıtların zarar göreceği endişesiyle o eserlere dokunamıyordu.
Nebraska-Lincoln Üniversitesi öğrencisi Luke Farritor'ı tarihe geçiren SMS, geçtiğimiz Ağustos ayında arkadaşlarıyla eğlenirken geldi. Farritor, bu SMS sayesinde, neredeyse 2.000 yıllık bir metni deşifre etmeyi başardı.
YARIŞMAYA KATILDI
Vesuvius Challenge (Vezüv Meydan Okuması) isimli bu yarışmanın amacı, Vezüv Yanardağı'nın MS 79'da püskürmesiyle kömüre dönen Antik Roma parşömenlerinin çevirisini yapmaktı.
Bilgisayar bilimleri bölümünde okuyan 21 yaşındaki Farritor da kömürleşmiş papirüslerin üzerine yazılı Yunan harflerini okuyabilecek bir yapay zekâ programı geliştirmişti.
BİR İLKİ BAŞARDI
Farritor'a partideyken gönderilen SMS'te, kömürleşmiş parşömenlerden birinin bir fotoğrafı yer alıyordu. Gelen SMS'i gören genç adam, önce bir kenara çekilip fotoğrafa baktı ardından fotoğrafı geliştirdiği programa yükleyip yeniden eğlenceye döndü.
Gece 1.00 sularında partiden ayrılıp öğrenci yurduna dönerken telefonunu cebinden çıkaran Farritor, ekrana baktığında gözlerine inanamadı. Geliştirdiği yapay zekâ destekli uygulama, fotoğrafta birçok harf seçmişti.
The Washington Post'a konuşan Farritor, "Hayrete düşmüştüm. Delirmiş gibiydim, zıp zıp zıplıyor, bağırıyor, çığlıklar atıyordum" diye anlattı o dakikaları.
İlerleyen dönemde uzmanlar, Farritor'ın uygulamasının tespit ettiği harflerin oluşturduğu kelimeyi tamamlamayı başardı. O kelime Yunanca mor anlamına gelen "porphyras"tı.
2000 YIL SONRA PARŞÖMENLERİ OKUYAN İLK KİŞİ OLDU
Kentucky Üniversitesi'nde bilgisayar bilimleri alanında dersler veren Brent Seales tarafından başlatılan Vezüv Meydan Okuması'nın amacı Herkulaneum parşömenlerinin okunmasıydı.
Yarışma kapsamında yaptığı keşifle 40.000 dolar ödüle layık görülen Farritor, yaklaşık 2.000 yılın ardından parşömenleri kısmen de olsa okuyabilen ilk kişi oldu.
