d) Yeni Adana: 25 Aralık 1918’de yayınlanmaya başlayan Adana ve onun devamı olan yayınlarını sürdürecek olan Yeni Adana Gazetesi Kuvayi milliye aleyhtarlığı yapan “Ferda” adlı gazeteye tepki olarak doğdu. Yedeksubay Yozgatlı Avni ile öğretmen Ahmet Remzi tarafından yayınlanmıştır.
e) Açıksöz Gazetesi: 15 Haziran 1919’da Kastamonu ilinde yayınlanmaya başlayan Açıksöz Gazetesinin kurucuları, aynı yıl Kastamonu lisesini bitiren Hüsnü Açıksöz, Ahmet Hamdi ve Tahir Karaoğuz adındaki gençlerdir. Açıksöz gazetesi 1932 yılına kadar yayınlanmış ve beş yıllık bir duraklamadan sonra yine Hüsnü Açıksöz tarafından 1937 yılında “Doğrusöz” adıyla yayınlarına devam etmiştir.
f) Babalık Gazetesi: II. Meşrutiyet döneminin ürünü sayılan bu gazete 23 Aralık 1910’da Konya’da yayınlanmaya başlamıştır. Kuvayimilliye’nin Konya’da büyük dayanaklarından biri olmuştur. Babalık gazetesinin kurucusu Yusuf Mazhar, baş yazar ve yazıişleri müdürü Samizade Süreyya’dır.
Millî Mücadele’ye karşı olan İstanbul gazeteleri ise Peyam-ı Sabah, İstanbul, Alemdar gazeteleridir. Millî Mücadele’ye karşı olan bazı Anadolu gazeteleri ise Ferda, İrşat, Zafer isimlerini taşımaktadır.
Mustafa Kemal Atatürk’ün basın hakkında söylediklerinin bir kısmını aktarıyoruz...
Millet yaşamında basının önemi
Bir toplumun ortak ve genel duyguları ve fikirleri vardır. Toplumların değerleri, uygarlaşma düzeyleri, arzu ve eğilimleri ancak bu genel duygu ve fikirlerin belirme ve görünme derecesiyle anlaşılır. Bir toplumu yönlendiren ve yöneten insanlar için, toplumun talihi üzerinde karar vermek durumunda bulunan dostlar ve düşmanlar için ölçü, bu topluluğun kamuoyundan anlaşılan yetenek ve değerdir. Bu nedenle milletler, kamuoyunu dünyaya tanıtmak zorunluluğundadır. Bütün dünya kamuoyu hakkında bilgi sahibi olma ise, yaşam gereklerinin düzenlenmesi için şüphesiz gereklidir. Bu hususta ise var olan araçların birincisi ve en önemlisi basındır. Basın, milletin genel sesidir. Bir milleti aydınlatma ve uyarmada, bir millete gereksindiği fikrî gıdayı vermekte, özet olarak bir milletin mutluluk hedefi olan ortak doğrultuda yürümesini teminde, basın başlı başına bir kuvvet, bir okul, bir rehberdir. 1922 (Atatürk’ün S.D.I, s. 224-225)
Yayın, en etkili kontrol araçlarındandır.
Basın, kötüye kullanmalara engel olur ve hükümet araçlarını, görevlerini doğru yapmaya zorlar. Yayın, en etkili kontrol araçlarındandır. Bu noktada, eleştirinin kolay ve fakat yapmanın güç olduğu gerçeği, unutulmamak gerekir. Onun için, halkın iyiliği fikri her türlü eleştirilere ve tartışmalara daima egemen ve esas tutulmalıdır. Gerekli görülen fikirler, halkın iyiliği için ortaya atılmalıdır.
Bu fikir hareket noktası olunca, eleştiri ve tartışma devletin de iyiliği için yapılmış ve vatandaşların toplumsal ve siyasal eğitimlerini yükseltmeye hizmet etmiş olur. 1930 (Afetinan, M.B. ve M.K. Atatürk’ün El Yazıları, s. 60; 482-483)
