Tarih yazmak “Türk kabiliyet ve kudretinin tarihteki başarıları meydana çıktıkça, büsbütün Türk çocukları kendileri için lâzım gelen hamle kaynağını o tarihte bulabileceklerdir. Bu tarihten Türk çocukları bağımsızlık fikrîni kazanacaklar, o büyük başarıları düşünecekler, harikalar yaratan adamları öğrenecekler, kendilerinin aynı kandan olduklarını düşünecekler ve bu kabiliyetle kimseye boyun eğmeyecekler.”(Şemsettin Günaltay, 1951 Olağanüstü Türk Dil Kurultayı, s. 33.)
“Eğer bir millet büyükse kendisini tanımakla daha büyük olur.”(Yaşa, a.g.e. s. 58.) “Büyük işleri yalnız büyük milletler yapar.”(Yaşa, a.g.e. s. 58.)
“Tarih yazmak, tarih yapmak kadar mühimdir. Yazan yapana sadık kalmazsa değişmeyen gerçek, insanlığı şaşırtacak bir mahiyet alır.”(1931 Hasan Cemil Çambel, T.T.K. Belleten Cilt:3, Sayı: 10, 1939, s. 272.)
“Herhangi bir tarihi elinize aldığınız zaman, onun gerçeğe uygun olup olmadığına güven duymak için dayandığı kaynak ve belgeler araştırılır. Bizim şimdiye kadar doğru bir millî tarihe malik olamayışımızın sebebi tarihlerimizin, hakikî okuyucuların belgelere dayanmaktan ziyade ya birtakım meddahların veya birtakım kendini beğenmişlerin hakikat ve mantıktan uzak sözlerinden başka kaynak bulamamak bedbahtlığıdır.”(1924 Atatürk’le Konuşmalar, Mustafa Baydar, s. 92.)
“İnsan, tarihin manası ancak olgun bir yaşa eriştikten sonra anlıyor. Ve tarih ancak bu yaştan sonra yazılabilir. Çok arzu ederdim ki, birkaç arkadaşla beraber hayatımızdan geri kalan zamanı tarih yazmakla geçirelim!”(Yusuf Ziya Özer, Ulus gazetesi 10. 11. 1939.)
“Sonradan uydurma bir eser vücuda getirerek ertesi gün pişman olmaktansa, hiçbir eser vücuda getirmemek, beceriksizliğini itiraf etmek daha iyidir.”(1931 Uluğ İğdemir, Sümerbank Dergisi, Cilt:3, Sayı: 29, 1963, s. 184.)
“Tarih ne güzel aynadır. İnsanlar, özellikle ahlâkta gelişmemiş kavimler, en büyük kutsal kavramlar karşısında bile hasis duygulara tâbi olmaktan nefislerini men edemiyor. Tarihin sinesine geçen büyük hâdiselerde, bu hâdiseler içinde amil ve fail olanların hâl, hareket ve muameleleri onların ahlâk seviyelerini ne açık gösterir.”(1915 Mustafa Kemal, Anafartalar M.A.T., Yayımlayan: Uluğ İğdemir, s. 27.)
Bir toplantı esnasında Türk Tarih Kurumu üyelerine söylenmiştir:
“Fani bir insanım, bir gün öleceğim, büyüklüğüne ve üstün kabiliyetlerine inandığım Türk ulusunun gerçek tarihinin yazılmasını sağlığımda görmek istiyorum. Onun için bu toplantılarda kendimden geçiyor, her şeyi unutuyor, sizi yoruyorum. Beni affedin.”(1933 Uluğ: İğdemir, Atatürk ve Tarih, Açılış 1962 - 1963, M.T.T.B., s. 24.)
