Emeklilikte yaşa takılanlar konusu, yaklaşık bir yıldır haberlerin ilk sırasından haklı olarak düşmedi. EYT düzenlemesi, toplumun önemli bir kesimini etkiledi. Böyle olunca da ilgi büyük oluyor. Zaten sosyal güvenlik; emeklilik, sigortalılık, sağlık, işveren işlemleri gibi alt başlıkları ile her zaman milletin gerçek gündemi olagelmiştir. Nitekim sosyal güvenlik politikaları; insanımıza bire bir yansıması ve yaşantılarımızda somut değişikliklere yol açmasından dolayı diğer politikalardan farklıdır.

Emeklilikte yaşa takılanların talepleri, yerini emekli aylığım ne zaman bağlanır, ne kadar bağlanır sorularına bırakmışken; bu defa Bağ-Kur''luların emekliliği gündeme geldi. Öteden beri Bağ-Kur''lular, SSK''lılar ile aralarındaki emeklilik koşullarının farklılığından yakınmaktaydılar. Prim ödeme gün sayılarının eşitlenmesi talep ediliyordu.

Her iki grubun emekliliği arasında, dönemine göre 4.000 güne yaklaşan bir fark bulunmakta. 08/09/1999 öncesi 5.000 prim ödeme gün sayısı ile emekli olabilen bir sigortalı, Bağ-Kur''da 9000 prim günü ödemek durumunda. Evveliyatında; böyle bir düzenleme yapılırken, büyük olasılıkla SSK''lının prim günü biriktirmesinin güçlüğü, iş sürekliliğinin bulunmaması ve sigortalı bildiriminin yerleşmemesi gibi hususların SSK''lılar lehine göz önünde bulundurulduğunu düşünüyorum. Diğer taraftan kendi adına bağımsız çalışanların iş sürekliliği bulunması nedeniyle sigortalı bildirimlerinde risk az görülmüş  olacak ki; erkeklerde 25 yıl, kadınlarda 20 yıl  hizmet koşulu getirilmiş. Ancak Bağ-Kur''luya daha yakından baktığımızda, Bağ-Kur sigortalılık statüsünde bulunanların homojen bir grup olmadığı görülmekte. Bağ-Kur''lular, kendi adına ve hesabına bağımsız çalışmaları yönüyle ortak paydada buluşsalar da, küçük esnaflar; iş koşulları, çalışma riskleri ve ekonomik güçleriyle diğer Bağ-Kur''lulardan ayrılmaktalar. Emeklilik gün sayısına en çok itiraz tam da bu nedenle  küçük esnaftan geliyor.

Konunun bir başka boyutu da, 4/a (SSK) emeklilik koşullarında ayrı olan gün ve sigortalılık süresi koşullarının, Bağ-Kur''da hizmet yılı ifadesi içinde birleşmiş olmasıdır. SSK''lı günlerini tamamlarken, 25 yıl ya da 20 yıl sigortalılık süresi beklemekte. Ancak Bağ-kur''lu bu süreyi aynı zamanda gün olarak ödemek zorunda kalmakta. Bunun yanı sıra Bağ-Kur emekli aylıklarının, SSK emekli aylıklarına göre yaklaşık %15 düşük bağlanması da cabası.

Bağ-Kur''lulara yaşlılık aylığının bağlanmasında; koşullar, ilk defa sigortalı olunan tarihe göre değişmektedir. Üç farklı dönem mevzubahis.

08/09/1999 öncesi dönemde sigortalı olanlar:

Normal emeklilikte; Bağ-Kur''a tabi kadın için 20 tam yıl (7.200 gün), erkek için 25 tam yıl prim ödemesi (9.000 gün) gerekmekte.

Aynı dönemde SSK''ya tabi kadın ve erkeklerin emekliliği için, ilk işe girdikleri tarihe göre kademelenen 5.000 ile 5.975 gün arasında değişen prim ödeme gün sayısı aranmakta.

Bu dönemde çalışma hayatına başlayan Bağ-Kur''lu erkek ile SSK''lı erkek arasındaki fark 3.025 ile 4.000 günü bulunmakta. Bağ-Kur''lu kadın sigortalı da 1.225-2.200 gün aralığında daha fazla prim günü biriktirmek durumunda.

8/9/1999 tarihi ile 30/4/2008 tarihleri arasındaki dönemde sigortalı olanlar:

Bağ-Kur''a tabi kadın için 58, erkek için 60 yaşını doldurmak ve aynı zamanda 25 tam yıl (9.000 gün) prim ödemek olarak karşımıza çıkıyor.

Aynı dönemde, SSK''ya tabi kadın için 58,  erkek için 60 yaşını doldurmak ve aynı zamanda 7.000 prim ödeme gün sayısı koşulunu sağlamak gerekmekte.

Her iki sigortalılık statüsü arasında; Bağ-Kur''a tabi kadın ve erkek için 2.000 prim günü fazladan fark olduğu görülmekte.

30/4/2008 tarihinden sonraki dönemde sigortalı olanlar:

2036 yılına kadar Bağ-Kur''a tabi kadın için 58, erkek için 60 yaşını doldurmak aynı zamanda 9.000 prim ödeme gün sayısını sağlamak gerekmektedir. Gün koşulu 2036 sonrası sağlandığında; sağlandığı tarihe göre emeklilik yaşı değişmektedir.

01.01.2036 tarihine kadar SSK''ya tabi kadın için 58, erkek için 60 yaşını doldurmak aynı zamanda 7.200 prim ödeme gün sayısını sağlamak gerekmekte. Gün koşulu 2036 sonrası sağlandığında; sağlandığı tarihe göre emeklilik yaşı değişmektedir.

Bu dönemde sigortalı olanlar için, SSK ve Bağ-Kur arasında 1800 gün fark bulunmaktadır.

Diğer taraftan kısmi emeklilik koşullarında da Bağ-Kur tarafı, SSK tarafına göre dezavantajlı görülüyor. Bağ-Kur''a tabi sigortalılar 5.400 günü sağlamak durumunda. SSK tarafında ise dönemine göre 3.600 ile 5.400 gün arasında değişen prim ödeme gün sayısına ulaşılması gerekmekte.

Yapılacak düzenlemede, gün sayılarının sadece küçük esnafta düşürülmesi; kendi içinde sorunları da beraberinde getirecek. Yıllardır, Bağ-Kur''dan çıkıp, SSK''lı olmak için izlediğimiz kaçış, dışarıda kalan bir grup Bağ-Kur''lu için sürecek. Sahte sigortalılıklar ile karşı karşıya kalınacak. Yakınmalar bir bölümü ile sona erse de, diğer bir bölümü ile sorunlar doğacaktır.

KUTU

1997 yılında bankada çalıştım. Banka sandığından sigortam başladı. 15 ay sonra işten ayrıldım. 1999 yılında bir çocuğum oldu. Daha sonra 2002 senesinin sonunda memur oldum. Bugüne kadar memur olarak çalışıyorum. EYT''li olur muyum, emekli olmak için doğum borçlanması yapmalı mıyım?

1997 yılında banka sandığına tabi çalışmanızdan dolayı EYT yasası kapsamında değerlendirileceksiniz. Bu durumda 20 yılı (7.200 gün)  doldurduğunuz için EYT kapsamında emekli olabilirsiniz. Diğer taraftan emeklilik koşullarını sağlamak için doğum borçlanması yapmanıza gerek bulunmamaktadır.