Türkiye’ye 1960’lı yıllarda gelen ve 70’lerde ülkemizi terk eden  “Barış Gönüllüleri” o dönemi yaşayan tüm dostların da hatırladığı bir olgu. Hatta Yeniçağ gazetesinde bu dönemi anlatan geniş kapsamlı bilgi belge ve araştırmalara dayalı özellikle de dönemi yaşamış kişilerin anılarından da yola çıkılarak bir dizi yazı çalışması değerli meslektaşlarım gazeteci-yazar Macit Soydan-Fatih Erboz tarafından yayımlanmıştı. Ardından bu çalışma gelen istekler üzerine kitap haline getirilmişti.

İşte sizlere tanıtmak istediğim bu müthiş çalışma iki değerli dostumun uzun zamandır üzerinde çalışıp hazırladığı ve tüm birikimlerini buluşturdukları Berikan Yayınevinden çıkan Barış Gönüllüleri isimli kitabın genişletilmiş ikinci baskısı.

Kitap bir çok yazar, gazeteci, araştırmacı hatta siyasi kimliklerin anı ve gözlemleriyle iç içe geçmiş bir çeşit olaylar örüntüsüne ışık tutuyor. Başlıklar soruyor kişiler dönemi anlatıyor, hatta iddia ediyor. Ör. Syf 14  “Büyük Planın Neferleri”  başlıklı bölüm şöyle. Kısaltarak paylaşıyorum;  “Türkiye Cumhuriyeti kuruluş yıllarından itibaren kendi ölçülerinde kalkınma modeli ortaya koymuş bir ülkeydi. Dolayısıyla eğer Türkiye gibi bir ülkenin dünyaya açılması söz konusu olacaksa Barış Gönüllülerine pek ihtiyaç olmadığı kanısındayız. Yani onların süt dağıtan, un dağıtan  masum insanlar olduğu yönündeki görüşlere de bir noktaya kadar katılabiliriz. Gerisi belki de onları çoktan aşmış bir konuydu. Türkiye’de 10 yıl kaldılar. 72’de ayrıldıklarında Türkiye uzun, dar ve karanlık bir yolun eşiğindeydi. Yoksa Barış Gönüllüleri bu yolun açılmasına katkı sağlayan bir gönüllü ordusu muydu. Türkiye neden o güne kadar olmayan toplumsal kimliklerin birbirlerine karşıt olduğu bir dönemi yaşadı?”  Kitap tüm bunları sorguluyor. Ayrıca kitabın yazarları bu gönüllülerin dünyanın pek çok yerinde faaliyet gösterdiği bilgisine de ulaşmışlar. Syf 57’de faaliyet haritası verilmiş ve toplanan raporların ABD’ye verdiği stratejik gücü varın siz düşünün.

Yine kitabın yazarlarından Fatih Erboz’u Sakarya’dan arayan dönemin şahidi kişilerden birisi durumu  “İyi bir konu yakalamışsınız lütfen şu bilgiyi de paylaşın”  diyerek kendisine anlatmış:  “Ben kolejde okurken yıllar sonra benim hocam olan Barış Gönüllülerinden birine rastladım. O zaman İngilizce öğretmenimizdi. Tanıdım, selam vermek istedim. O ise tanımamazlıktan gelerek uzaklaştı. Sonradan öğrendim ki ABD adına din görevlisi olmuş.”  Evet bir çok Barış Gönüllüsü sonradan görev yaptıkları ülkelerde farklı görev ve noktalara taşındılar. Acaba bugün neler yapmaktalar? Gerçekten gittiler mi? Kitabın içinde bir de yazar Şerif Benekçi’nin küçük bir öğrenci iken anılarını kaleme aldığı  “Kırlangıçlar Erken Göçtü”  adlı romanından bölümler var. Yine yazar Gültekin Emre’nin anıları yer alıyor. Özellikle  “Süt Tozu ve Balık Yağı İğrendirdi”  başlığı ile syf 49’da yer alan bölüm ABD’nin ülkemiz için öngördüğü tipik Marshall yardımını anlatıyor.
Kitabın başlıklarından bazı bölümleri sizlere karışık olarak sunuyorum.
- Çift başlı yılan... Ekümenik Barış Gönüllüleri.
- Sağ ve sol nereden çıktı.
- JFK hayata geçirdi.
- CIA ile bağlantıları var mıydı?
- 70 ülkede hâlâ çalışıyorlar.
- Teravih namazı kılan Amerikalı.
- Türkiye merkez üs.
- Kültür emperyalizminin önünü açtılar.
- Türkiye’nin her alanda fotoğrafını çektiler.
Ve niceleri...
Bu çok önemli tespitlerin hepsi Barış Gönüllüleri kitabında!
Yazarların ellerine sağlık. Müthiş araştırmalarıyla döneme mercek tutan bir çalışma hazırlamışlar. Berikan Yayınevi ve tüm kitapevlerinden edinebilirsiniz. Her evde olması ve okunması gereken bir kitap.