Dil, kültürel var oluşu ya da yok oluşu belirleyen önemli bir detay. Daha önceleri de birçok kez köşemde dilimiz ve Türkçemiz üzerine çok değerli dil uzmanı hocalarımızla söyleşiler yapmıştım. Geriye dönüp kısa bir hatırlatma yapmak istiyorum. Neden mi ? Çünkü bügün yine dil üzerine yazılmış çok önemli bir çalışmadan bahsedeceğim sizlere. Önce birlikte hatırlayalım. Keyifli bir söyleşide Türk dili konusunda yetkin isimlerden birisi olan Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı, Hocam Prof. Dr. Sadık Tural’a Kültür İçinde Dil’in önemi nedir diye sorduğumda;  “Kültür denilen servetin içinde en önemli öge dildir. Dil bir taraftan anlaşmayı sağlıyor, bir taraftan kültürün hem görünen, hem de görünmeyen yanlarına taşıyıcılık ediyor. Somut veya soyut olan varlıkların, duyğuların, hayallerin ve davranışların en sığından en derinine kadar düşüncelerin tek aynası dil’dir. Her kültürün aynısı o halkı bütünleştiren ve bir arada tutarak benzeştiren dildir”   demişti. Bir başka söyleşide (ART TV. Program) konuğumuz uzun yıllar İndiana Üniversitesi’nde halk edebiyatı uzmanı olarak görev yapan Prof. İlhan Başgöz’dü. İlhan hoca da dilimizi ifadeler açısından ve bilimsel yönden inceleyerek bir maniden örnekleme yapmış .  “ölüt”  kelimesinin karşılığını (salgın) açıklayarak,  “Türkçemiz hem Avrupa Birliği sürecinin getirdiği yönelişler bakımından hem günlük ihtiyaçlar ile kendini geliştirme anlayışındaki bocalayışlar bakımından korunmaya muhtaç duruma düşmüştür. Böyle boş verirsek o ” ölüt “ (salgın) dilimizi yok edecek”  demişti. Evet sevgili okurlarım bu güçlü ifadelerden ve benzetmelerden yola çıkarsak,  “kültürleri birbirine bağlayan en önemli köprü olan diller üzerine bir ölüt geldi diyebiliriz.”  Diller kayboluyor ! İşte tam bu noktada uzun zamandır kitap raflarında yerini alan dilbilim alanında dünyaca tanınan yazar, dilbilim uzmanı David Crystal’in başarılı kitabı  “Dillerin Katli” isimli eserini sizlere tanıtmak istiyorum. Geleceği hakkında kaygı duyan insanoğlunun sorgulaması gereken en önemli şey dillerin yok olup, kaybolup gitmesidir. Bu kayboluşun ölçüleri tam olarak bilinmese de dünyanın pek çok bölgesinde diller hızla yok oluyor. Tabii o kültürle birlikte yok oluyor. Bazı bilim insanlarının hesabına göre. 6.000 dilden sadece 600 kadarı güvende peki ya diğerleri, onların akibeti bilinmiyor. Özellikle yaşanan yüzyılda küreselleşmenin de etkisiyle dil ölümlerinin çok arttığı bilinmekte. Yazar Crystal   “Dillerin Katli”  kitabıyla insanlığı bu konuya daha da duyarlı olmaya davet ediyor. Üstelik kitabın tüm gelirini de Tehlikedeki Diller Vakfı’na bağışlamış. Yazara göre bir dil çok kullanılıyorsa güvende olan diller, özellik ve değerlerini yitirmeye başlamış ve yabancılaşmışsa tehlikede olanlar ve o dili son kullanan da ölmüş ise, hiç kullanılmıyorsa ölü diller olarak niteleniyor. Kültürüyle birlikte kaybolup yok olup gidiyorlar. İşte bu yüzden ölmeye yüz tutmuş dillere sahip çıkılması gereğini de yazar şöyle
açıklıyor;
“Dil toplumsal ve kişisel kimlik haliyle bireyin ifade gücünü hemen hemen sınırsız kılan zenginlikte bir mirastır” diyor. İşte bu mirasa sahip çıkabilmemiz adına önce kendi dilimizden yola çıkarak, bu tehlikenin sebepleri nelerdir? Neler yapılması gerekli? Dilin yok oluşu niçin önemli sorularına cevap arıyorsanız, David Crystal ’in  “Dillerin katli”  isimli kitabını, bu başarılı çalışmasını mutlaka okumalısınız.
Türk’ün Türkçesi daim olsun sevgili
okurlarım.