Kapanan kepenkler, iflas eden şirketler, OHAL nedeniyle iflas ertelemelerin durdurulması piyasayı durgunluğun pençesine itti. Doların 3.11 TL ile rekor kırması 208 milyar dolar borcu olan özel sektörü iyice köşeye sıkıştırdı. Bir yandan artan işsizlik diğer yandan ödenemeyen çek ve senetler özellikle küçük ve orta boy işletmeleri kıskaca aldı. Türkiye genelinde yılın ilk dokuz ayında protesto edilen senetlerin toplam parasal tutarı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 21.7 artışla 8 milyar 518 milyon liraya tırmandı. Türkiye’de çek ve senet mağdurlarının sorunları her geçen gün artıyor. CHP Denizli Milletvekili Kazım Arslan, 2016 yılının Eylül ayı itibarıyla sorunun daha da büyüdüğünü belirtti. Hükümetse ekonomideki durgunluğu bütçe harcamaları ile aşmaya çalışıyor. İktisatçı Prof. Dr. Güngör Uras köşe yazısında “2017 yılında hükümet, bütçeden sosyal yardımlara, eğitim desteklerine ve reel sektör desteklerine büyük pay ayırıyor” diye yazdı. 2017 bütçesinde sosyal yardım ve reel sektöre destekler toplamı 60 milyar liraya ulaşıyor.
Vergi toplama zorlaşır
Prof. Uras 2017 bütçesinin ekonomiyi kamu harcamalarıyla canlandırmayı hedeflediğini belirterek “Ancak yavaşlamış bir ekonomide, harcamaları artırabilecek geliri toplamak zor olabilir” diyor ve şöyle devam ediyor “2017 yılı bütçesi ile hükümet, milli gelirin yüzde 21.5’i büyüklüğünde vergi toplamayı hedef alıyor. Vergi dışı gelirler ve borçlanma ile milli gelirin yüzde 26.8’i büyüklüğünde harcama yapılacak. Hükümet bütçe taslağını açıklarken halka diyor ki, “Ey halkım... Sizin üreterek yaratacağınız ve sahip olacağınız milli gelirin yüzde 26.8’ini vergi ve borçlanma yoluyla sizden toplayacağım. 2017 bütçesinin gelirleri 2016 bütçesi gelirlerinden kabaca yüzde 11, giderleri ise, 2016 bütçesi giderlerinden kabaca yüzde 13 oranında daha fazla. Hükümetin 2017 yılı toplam bütçe geliri bekleyişi 598 milyar TL. Bütçe gideri hedefi 645 milyar TL. Bütçe açığı 47 milyar TL. Bizim faiz hariç bütçe harcamalarımızın yüzde 30’u personel harcamalarıdır. Kamunun satın alma ve yatırım harcamalarının faiz dışı harcamalardaki payı yüzde 20 kadardır. Bütçeden en büyük payı transferler, sosyal transferler alır.”
Sosyal destekler arttı
Prof. Dr. Güngör Uras 2016 yılında 60 milyar TL olması beklenen kamu yatırımlarında harcama hedefi 78 milyar TL olarak belirlendiğine dikkat çekerek şöyle devam etti “Kamu kesimi artık üretime dönük yatırım yapmıyor. Altyapı ve sosyal yatırımlara para ayırıyor. Kamu yatırımlarında en büyük pay ulaştırma, eğitim, tarım-sulama ve sağlık yatırımlarına gidiyor. 2017 bütçesinin kamu yatırımları yanında en büyük özelliği, “Sosyal Destek Ödenekleri”nin çoğaltılması ve artırılmasıdır. Bütçeden maaşa ayırılan para ile sosyal desteklere giden para, halkın cebine girdiği için önem taşıyor. Halk diğer harcamalardan çok bu harcamaların büyüklüğüyle ilgileniyor. 2017 yılı bütçe hedefleri, yavaşlayan ekonomiyi, kamu yatırımları ve kamu harcamalarıyla canlandırmayı hedef alan, sosyal desteklerden yararlanan çok sayıdaki insanı mutlu etme arayışında belirlenmiş. Tabii ki her hükümet harcamayı artırmak ister. Ama yavaşlamış bir ekonomide, harcamaları istenilen ölçüde artıracak büyüklükte gelir toplamanın güçlüğü ortada.” Bu arada, devlet, yeni yılda vatandaştan 20 milyar 255 milyon 366 bin lira harç toplamayı hedefledi. 2017 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı verilerinden derlenen bilgilere göre, yeni yılda tahsil edilmesi beklenen 20 milyar 255 milyon 366 bin liralık harcın, yaklaşık yüzde 56,5’ini gayrimenkul alıp satanlar ödeyecek.
İşsizliğin araştırılması
CHP, “her yıl artan işsizlik oranının nedenlerinin, işsizliğe karşı alınabilecek önlemler ve uygulama alanlarının belirlenmesi” için Meclis araştırma komisyonu kurulmasını istedi. CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu ve milletvekili arkadaşlarının imzasıyla TBMM Başkanlığı’na sunulan önergenin gerekçesinde “ülke genelinde işsizlik oranı ve işsiz sayısındaki artışın sürdüğü” savunuldu. 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısının 2016 yılı Temmuz ayında geçen yılın aynı dönemine göre 354 bin kişi arttığı ve 3 milyon 324 bin kişi olduğu ifade edilen önergenin gerekçesinde, işsizlik oranının 0,9 puan artarak yüzde 10,7 seviyesinde gerçekleştiği belirtildi.
