Fiyatların bitmeyen koşturmacası içinde kalan emeklinin ve memurun gözü kulağı maaşlara zam haberlerinde. 2023/Ocak ayında memur ve emekli %30 zam almışlardı. Asgari ücret ise brüt tutarı 10.008 TL. açıklanarak, %54,66 arttırılmıştı. Bu nedenle emekli ve memur tarafında ek zam beklentisi oluşmuştu. Yetkililerin açıklamalarına da yansıdığı üzere Nisan ayı itibariyle emekli maaşlarına ve bayram ikramiyelerine ek zam düzenlemesi yapılacağı anlaşılmakta. Yapılacak düzenlemenin, SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı başta olmak üzere tüm sigortalılık statülerini kapsaması beklenmekte. Yaşlılık, dul ve yetim aylıkları artıştan etkilenecek.

Son yıllarda, emekli zammı açıklamaları ile birlikte "en düşük emekli aylığı" tutarının da yeniden belirlendiğini görüyoruz. Yılbaşında 3.500 TL.''den 5.500 TL.''ye çıkarılan en düşük emekli aylığı, 2023/Nisan ayı itibariyle 7.500 TL.''ye yükseltileceği açıklandı. En düşük emekli aylıkları 2023 yılı başında diğer emekli aylıklarına göre pozitif bir ayrışma ile %57 arttırılmıştı.

Düşük emekli aylığı alanlar için yapılan zammın, üst dilimlerdeki emeklileri, yavaş yavaş en düşük emekli aylığı alanlar arasına kattığını görüyoruz. Nisan ayında en düşük emekli aylığının 7.500 TL''ye yükseltilmesi ile daha çok sayıda emeklinin bu gruba dahil olacağı anlaşılıyor. En düşük emekli aylığı alanların, toplam emekli sayısı içinde önemli bir oran oluşturacağı kesin artık. Bir emeklinin bir başka emekliye göre daha yüksek ya da düşük aylık almasının nedeni genel olarak aralarındaki yaş, çalışma gün sayısı ve ödenen prim farkından kaynaklanmakta. Son düzenlemeler ile daha fazla gün sayısına ve prime sahip emekli ile daha az gün sayısına ve prime sahip emekli aynı torbaya girmeye başladılar.

Diğer taraftan daha yüksek emekli aylıkları en düşük emekli aylığına nazaran daha az arttırılmakta. Nitekim 2023 başında emekli aylıkları %30 zam alırken, en düşük emekli aylıkları %57 zam alarak aradaki farkı kapattılar. Bu durum, emekliler arasında haklı olarak yakınmalara yol açıyor. Doğal olan geçmiş çalışmalarına göre daha fazla emekli aylığını hakeden emekli ile daha az emekli aylığı alan emeklinin arasındaki dengenin korunması. Tüm emekli aylıklarının iyileştirmelerden aynı oranda faydalanması.

Yeri gelmişken, EYT kapsamında emekli olanların da yapılacak aylık artışından yararlanacağı belirtmeliyim. Sıkca gündeme gelen EYT aylıkları ile normal emekli aylığı hesaplaması arasında bir fark bulunmuyor. Sadece emeklilik koşulları içinde saydığımız yaş koşulunun aranmaması dışında EYT düzenlemesi ile emekli olanlar için farklı bir uygulama bulunmamakta. Yine akla ilk gelen sorulardan biri de Mayıs ve Haziran''da emekli olacakları, Nisan zammının kapsayıp kapsamayacağı konusu. Aylık artışını sağlayacak düzenlemede bir engel olmadığı sürece Mayıs ve Haziran emeklileri de bu Nisan artışından yararlanacaklardır.

Ramazan yardımları prime ve vergiye tabi mi?

Ramazan ayının gelmesi ile birlikte; firmalar, çalışanlara ramazan kolisi, erzak yardımı, market çekleri, gıda paketleri gibi çeşitli isimler altında ramazan yardımları yapmakta. Ya da nakdi para yardımı verebilmekte. Ramazan ayı bitiminde de bayram harçlığı/hediyesi verildiği görülmekte.

Verilen yardımların ayni ya da nakdi olması sigorta primine tabi olup olmayacağını belirlemektedir. Ayni yardımlar prime tabi değil iken, nakdi yardımlar sigorta primine tabi olacaktır. Bu açıdan bakıldığında ramazan yardımı ya da bayram harçlığı nakdi olarak sigortalıya veriliyorsa, prime tabi olması gerekecek. Bunların yanı sıra, market çekleri ya da alışveriş çekleri de çek tutarınca alışveriş yapılmasına olanak sağlamakta. Çalışanın ramazan ayı ve bayram gereksinimlerini sağlamasına yönelik olarak işletmelerce tercih edilmekte, işletmeye fatura edilmekte. Dolayısıyla bu tür yardımları ayni yardım olarak nitelendirmek yerinde olacak ve prime tabi tutulmayacaktır.

Gelir vergisi ve damga vergisi yönüyle yapılan yardımın ayni ya da nakdi olup olmadığına bakılmamaktadır. Her koşulda, gelir vergisine ve damga vergisine tabi tutuluyor, ramazan yardımları ve bayram harçlıkları. Vergi hesaplaması için ayni yardımın KDV dahil tutarı net ücret alınacak, akabinde brüt tutar bulunularak hesap yapılacaktır.

Her yıl işverenlerce verilen ramazan yardımları kıdem tazminatına tabi tutulup tutulmayacağı da konunun bir başka boyutu. Kıdem tazminatı tutarı hesaplanırken ramazan yardımları, ayni ya da nakdi olmasına bakılmaksızın dikkate alınmaktadır. Ancak her yıl tekrarlanan ve süregelen bir uygulama olması koşulu ile.

Yurt dışı borçlanma ile EYT''li olunabilir mi?

01.12.1980 doğumluyum. İlk işe başlamam 2001 Kasım ayında. 6.120 SSK günüm var. Askerliğimi bedelli yaptım ve borçlandım. Türkiye''de işe başlamadan önce 4 yıl Almanya''da çalıştım. Yurt dışı borçlanma ile EYT kapsamına girip emekli olabilir miyim?

EYT kapsamına girebilmeniz için 08/09/1999 öncesinde işe girişiniz olması gerekli. Almanya çalışma günlerinizi borçlanarak EYT kapsamına girmeniz olanaklı. Böylece emeklilikte yaş koşulu sizin  için aranmayacak. Prim ödeme gün sayısı koşulunu da yerine getirdiğiniz anlaşılıyor. Diğer taraftan 25 yıllık sigortalılık süresi koşulunu tamamlayıp, emekliliğe başvurabilmek için 01/12/2023 tarihini beklemeniz gerekecek.