Merhaba. Çalışma ve sosyal güvenlik konuları öteden beri toplumun tüm kesimlerini meşgul etmekte. "Çalışma Gündemi" köşemiz;   bundan böyle günceli sizlere taşımayı ve sorulara yanıt vermeyi hedefliyor.

Uzun süre beklenen emeklilikte yaşa takılanlar düzenlemesi yasalaştı. Çıkacak mı, çıkmayacak mı, ertelenecek mi, yaş koşulu olacak mı, olmayacak mı derken; 08/09/1999 öncesi işe girenler için yaş koşulu kaldırıldı. Yasalaşma heyecanı, yerini emeklilik işlemlerinin telaşına bıraktı.

Emeklilik koşulları için, artık sadece sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı aranacak. 08/09/1999 tarihinden önce işe giren kadın sigortalılar için 20 yıl sigortalılık süresi koşulu gerçekleşmiş bulunmakta. Erkek sigortalıların da tamamı 08/09/2024 tarihinde 25 yıl sigortalılık süresi koşulunu sağlamış olacaklar. Bugün (18/03/2023) itibarıyla 18/03/1998 tarihinden önce ilk işe girişi bulunan erkek sigortalılar da sigortalılık süresini doldurdular.

EYT düzenlemesi sonrası; sigortalılık süresi yanında, ilk işe giriş tarihine göre kademelendirilen prim ödeme gün sayısı koşulunun sağlanması ile emeklilik başvurusu yapılabilmekte. 5.000 - 5.975 gün sayısı aralığında kademelenen, prim ödeme gün sayısının tamamlanması gerekiyor.

Mart ayında mı emekli olmalıyım yoksa nisan ayını beklersem daha mı iyi olur ya da daha ileri bir tarihi mi tercih etmeliyim?

Koşulları sağlayan emekli adayları, bu defa da ne zaman emekliliğe başvuracaklarını düşünmeye başladılar. Öncelikle emekliliğe başvuru tarihini izleyen aybaşı, aylık başlangıç tarihi olacak. Bu durumda, Mart ayının herhangi bir gününde emekliliğe başvuranlar için 1 Nisan, aylık başlangıç tarihi olacak. Nisan ayının herhangi bir gününde emekliliğe başvuranlar için ise 1 Mayıs. Emekliliğe başvurmak için Nisan ayını bekleyenler doğal olarak Nisan aylığını ve Nisan ayında ödenecek bayram ikramiyesini alamayacaklar.

Diğer taraftan Mart ayında çalışmalarından dolayı yapılacak bildirim tutarının, 1 Mayıs''ta bağlanacak aylığa etkisi çok sınırlı olacaktır. Aylık hesaplamalarında bugüne kadar sigortalı için bildirilen kazançların ortalama aylık/yıllık kazanç tutarları esas alınmakta. İlk işe giriş tarihinden bu yana yapılan tüm bildirimlerin ortalamasına son bir ayda yapılacak bildirimin etkisi, ortalama aylık/yıllık kazanç tutarının ağırlığını çok değiştirmeyecektir.

Emekliliğini erteleyen sigortalının aylık bağlama oranına etki edecek yaşının ve toplam prim ödeme gün sayısının aylığa katkısı, emekli adayının hizmet dökümüne göre değerlendirilmeli.

Daha ileri tarihli emeklilik kararlarında ise; attığımız taş ürküttüğümüz kurbağaya değiyor mu. Bir tarafta alınabilecek iken alınmayan toplam emekli aylıkları ve ikramiye tutarları, maliyetimizi oluşturacak. Öbür tarafta gelecekte bağlanacak aylıkta oluşacak farkın, ömür boyu alınması. Emeklilik planlanırken, terazinin iki kefesinin kıyaslanması yerinde olacaktır.

Bağ-Kur Prim borcu olanlar ya da Bağ-Kur günleri silinen EYT''liler ne yapmalı?

Yapılandırma yasasının yürürlüğe girmesi ile Bağ-Kur prim borcu olanlar için borçlarını yapılandırma olanağı doğmuş oldu. 2022/Aralık ve öncesine ait Bağ-Kur primi ve bu prime bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı prim borçları olanlar, peşin veya 48 eşit taksite kadar  yapılandırabilecek. Emeklilik için sigortalının kendi sigortalılığından dolayı borcu olmaması gerekiyor. Dolayısıyla emekli olmak isteyen ve Bağ-Kur prim borcu bulunanların yapılandırma avantajlarından da yararlanarak borçlarını peşin ödeme olanağı bulunmakta. Bunun yanı sıra Bağ-Kur prim borcunu bankadan kullanacakları kredi ile kapatıp, aynı bankaya yatacak emekli aylıklarından yapılacak kesinti ile ödeyebilmeleri yönünde duyuruları takip etmeliler. Taksitlendirmeleri durumunda ise, emeklilik başvurusu için taksitlerin ödenmesini beklemek zorundalar.

Çok sayıda Bağ-Kur''lunun emekliliği silinen günlerin ihyasına bağlı. Bağ-Kur günleri silinenlerin günlerini ihya etmeleri/canlandırmaları ile emeklilik koşullarını sağlamaları mümkün. Ancak yapılandırma kapsamında Bağ-Kur ihya borçları bulunmamakta.

EYT''lilerin tekrar çalışması durumunda işveren teşviği için hangi tarihi başlangıç kabul edeceğiz?

Öncelikle, Sosyal Güvenlik Destek Priminde işveren hissesinden 5 puan indirim yapılabilmesi için:

*Emeklinin, EYT kapsamında emekli olması,

*Emekli olduktan sonra aynı iş yerinde otuz gün içerisinde tekrar işe başlaması,

*İşten ayrılmadığı sürece (ayrılırsa tekrar yararlanmamak üzere) yararlanabilmesi,

*Primlerin yasal süresinde ödenmesi,

*Muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin yasal süresinde verilmesi,

*Prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması şartları aranacak.

Teşvikten yararlanabilmek için, işten ayrılış tarihini takip eden 30 gün içerisinde en son çalışılan özel sektör işyerinde sosyal güvenlik destek primine tabi çalışılmaya başlaması gerekmektedir. Emekliliğe başvuru tarihi, emekli olma tarihi ya da aylık başlangıç tarihleri teşvik uygulamasında esas alınmıyor. 30 günlük sürenin başlangıcı olarak, işten ayrılış tarihinin kabul edildiğinin göz önüne alınması gerekiyor.