08/09/1999 öncesi sigorta başlangıcı olanlar, emeklilikte yaşa takılanlar düzenlemesinden yararlanabiliyor. Ancak kapsama girebilecek iken giremeyen çok sayıda sigortalı da bulunmakta. Sigorta başlangıcı olduğu halde; SGK Tescil ve Hizmet Dökümünde görülmeyenler, kayıt dışı çalışanlar, borçlanma yolunu nasıl kullanacağını bilemeyenler gibi. Peki, bu sigortalılar için her şey bitti mi? Yaklaşık 25 yıl öncesine ait çalışmalar, bugün EYT''li olmayı sağlayabilir mi?

Sigortalı Olarak Çalıştınız Ancak SGK Tescil ve Hizmet Dökümünüzde Görülmüyor ise

E-Devlet üzerinden kolaylıkla ulaşacağınız hizmet dökümünüzü kontrol ederken; ilk sigorta başlangıcının, prim ödeme gün sayılarının ve bildirilen kazançların doğruluğunu incelemeniz yerinde olacaktır.  Sizi EYT kapsamına alacak olan husus, 08/09/1999 öncesi sigorta tescili.

a-İncelemenizde 08/09/1999 öncesi, işe başlama tarihi bulunmasına rağmen söz konusu tarihte sizin için gün ve kazanç bildirimi görünmüyorsa; o tarihte çalıştığınız işyerinin bağlı olduğu sosyal güvenlik merkezine söz konusu gün ve kazançların işlenmesini talep eden bir dilekçe ile başvuru yapmanız gerekmekte.  Bu durumda; işyeri, o tarihte sizin için bildirim yapmış ise hizmet dökümüne işlenecektir. Şayet bildirim yapılmamış ise hizmet tespit davası açabileceksiniz. Dava açmak için 5 yıllık hak düşürücü süre de söz konusu olmayacaktır.

b-Çalıştığınızı ve sigortalı bildirildiğinizden emin olmanıza rağmen hizmet dökümünüzde çalıştığınız döneme ilişkin kayıt bulunmadığı durumda; yine işyerinizin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik merkezine farklı bir sigorta sicil numarasında hizmetlerinizin olabileceğinden bahisle başvurmakta yarar bulunmakta. Eski tarihlerde birden fazla sigorta sicil numarası alınmış olma olasılığına binaen arşiv araştırması ile görülmeyen hizmetlerin tespiti olanaklı.

Çalıştığınızı Biliyorsunuz Ancak Sigorta Bildirimi Yapılmamış ise

Maalesef kayıt dışı çalıştırma olgusu ülkemizde kültürel bir sorun olarak varlığını uzun yıllardan beri korumakta. Sigorta bildirimi yapılmayan dönemler için hizmet tespit davası açılması gerekmekte. Yalnız davaların açılabilmesi için 5 yıllık hak düşürücü süre bulunmakta.

Sigortalı bildirilmeyen dönemde; Sosyal Sigortalar Kurumu''na bildirge ve bordro verilmiş olması, SSK tarafından düzenlenen sigortalıya ait belgeler, işçi alacaklarına ilişkin  kesin hüküm niteliğini taşıyan yargı kararlarının bulunması, işe başladıktan bir müddet sonra sigorta başlangıcının yapılması durumu ve benzeri durumlar hak düşürücü süreyi ortadan kaldırmakta.

Tespiti istenecek dönemde çalışıldığına ilişkin her türlü yazılı delil dava sürecinde dikkate alınacaktır: Ücret bordoları, hesap fişleri, kartvizitler, bonservis, ibraname, sözleşmeler, banka kayıtları vs. Ayrıca bunların yanı sıra tanık gösterilmesi. Özellikle aynı dönem işyerinde çalışmış ve sigortalı bildirilmiş tanıkları (bordro tanıkları) ile işyeri çevresinden ya da işyerinin ticari ilişkisi olduğu firmalardan gösterilecek tanıklar sigortasız çalışmayı ispatlamada önemli olacaktır.

Borçlanma Yoluyla EYT Kapsamına Girilebilir mi?

Sosyal güvenlik mevzuatında borçlanma yoluyla gün kazanmak ve ilk sigortalı işe giriş tarihini borçlanılan gün kadar geriye götürmek olanaklı. Genel olarak sigortalıların durumuna göre askerlik borçlanması, doğum borçlanması ve yurt dışı borçlanması tercih edilmekte.

Askerlik süresinin borçlanılması  ilk sigortalı işe giriş tarihini 08/09/1999 tarihi öncesine çekebilmektedir. Askerlik süresinin tamamının da borçlanılmasına gerek bulunmamakta. İlk işe giriş tarihi ile 08/09/1999 öncesine çekecek kadar gün borçlanılması yeterli.

Yine doğum borçlanması yoluyla da EYT kapsamına girmek olanaklı. Ancak doğum borçlanması sadece ilk sigorta başlangıcından önce staj başlangıcı bulunan kadınlar için ilk işe giriş tarihini geriye çekmekte. Örneğin ilk sigorta başlangıcı 1.1.2000 olan kadın sigortalının staj başlangıcı (kısa vadeli sigorta kollarından bildirimi) 15.06.1997 ise ve bu iki tarih arasında doğum yaptıysa 720 güne kadar durumuna göre borçlanarak EYT kapsamına girebilir. Bu durumda ilk sigorta başlangıcını 08/09/1999 tarihi öncesine çekecek kadar günü borçlanması yeterli olacaktır.

Yurt dışı borçlanmalar ilk sigortalı işe giriş tarihini geriye çekme olanağı vermekte. Türkiye''deki ilk işe giriş tarihinden önce aramızda sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkelerde ya da sözleşmesiz ülkelerdeki çalışmalar yurt dışı borçlanma yoluyla ilk işe giriş tarihinden geriye doğru değerlendirilir. Böylece 08/09/1999 öncesine yetecek kadar gün borçlanma yoluyla sağlanarak EYT kapsamına girilebilir.

Diğer taraftan sosyal güvenlik sözleşmesinde özel hüküm bulunan ülkelerdeki ilk işe giriş tarihi ülkemizde de ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilmektedir. Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Belçika, Bosna Hersek, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Gürcistan, Hırvatistan, Hollanda, İsviçre, İtalya, Kanada, Kebek, KKTC, Kore, Lüksemburg, Makedonya, Slovakya ve Tunus ülkelerindeki ilk işe giriş tarihleri ülkemizde de geçerli. Dolayısıyla bu ülkelerdeki 08/09/1999 tarihi öncesine ait ilk işe giriş tarihi itibariyle yapılacak borçlanma ile EYT kapsamına girmek olanaklı olacak. Sadece ilk işe giriş tarihinin borçlanılması da yeterli.

BİR SORU - BİR YANIT

1997 senesinde Almanya''da çalıştım. Ardından Türkiye''ye geldim. Türkiye''de 2002 senesinde çalışmaya başladım. Almanya''daki çalışmalarımı borçlanarak EYT''li olabilir miyim?

Almanya ile Türkiye arasındaki sosyal güvenlik sözleşmesine göre Almanya''daki işe giriş tarihi, Türkiye''de de işe giriş tarihi olarak kabul edilmekte. Ancak söz konusu Almanya çalışmalarının yurt dışı borçlanmasının yapılması gerekmekte. Yurt dışı borçlanma yoluyla 1 gün dahi borçlanmanız durumunda emeklilikte yaşa takılanlar kapsamına gireceksiniz.