Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ’faizi indir’baskısının başladığı 16 Ocak gününden 20 Mart gününe kadar iki ayda Merkez Bankası rezervleri tam 10 milyar dolar azaldı. Açıklanmış bu verilere ilave olarak, Merkez Bankası bilançosundan 20 Mart-26 Mart arasında da yaklaşık 1 milyar dolarlık bir azalış hesaplanıyor. Bazı iktisatçılar, aralık ayı ortasında Merkez Bankası’nın , piyasada toptan döviz talebi gösteren kamu enerji şirketlerinin döviz ihtiyaçlarını karşılama kararı almasını rezervlerin erimesinde etkili görürken, bir kısmı da enerji şirketlerinin piyasadan döviz almasının dolar fiyatını daha da yükselteceğine ve Merkez Bankası’nın daha fazla döviz satmak zorunda kalacağına dikkat çekiyorlar.
Cari açık
Bu kararın en olumsuz taraflarından biri rezervlerde erime yaratacak olmasıydı. Hele ki cari açık, kısa vadeli borç ve uzun vadeli anapara ödemelerinin toplamının döviz rezervlerinin yüzde 150’sinden fazla olduğunun gün aşırı konuşulmaya başlanıp herkesin rezervlere gözünü dikeceği bir dönemde bu karar alındı. Kamu enerji şirketlerinin döviz ihtiyaçlarının karşılanması kararı alındığında, Merkez Bankası’nın net döviz pozisyonu (döviz varlıkları ile döviz borçları arasındaki fark) tam 40 milyar dolardı. 26 Mart günü akşamı itibariyle bu tam 35 milyar dolara geriledi.
Borç ödemesi
Merkez Bankası’nın açıkladığı verilerden, Mart ortası itibariyle kamu enerji şirketlerine satılan döviz miktarını 4.1 milyar dolar Buna Hazine’nin dış borç ödemeleri için satın aldığı dövizleri de eklerseniz 5 milyar doları buluyor. Buna ilave olarak, rezerv azalışını belirleyen ikinci unsur da, bankaların Merkez Bankası’na döviz olarak yatırdıkları zorunlu karşılıklardaki azalış. Bunu Merkez Bankası kısmi olarak serbest bırakmıştı. İkincisi de, Mart ayının görece yüksek dış borç ödemelerinin yapıldığı da bir ay olması. Hazine, dış borç ödemelerinde önce kendi hesabındaki dövizleri kullanıyor. Bu hesapta da, 3.2 milyar dolarlık ödeme ile son yılların en düşük bakiyesine, 1 milyar doların altına inildi.
Merkez manevralar yaptı
Dışarıdan bakanlar için tüm bunların sadece tek bir sonucu var; Merkez Bankası rezervlerinin kabaca 10 milyar dolar azaldığı. Merkez Bankası bunun ardından ’rezerv yeterliği’konusunun tartışmaya açılacağını bildiğinden, TL karşılık yerine bankaların isteğine bağlı olarak döviz olarak tutulan karşılıkların geçici niteliğini kalıcıya çevirmek için manevralar yaptı. Merkez Bankası, faiz silahını kullanamayacağı bir duruşu korudukça, döviz konusunda da içe kapanan, bir manevra içine giriyor. Kamu enerji şirketlerine döviz satışını üstlenmek, geçici döviz karşılıklarını kalıcı hale çevirmek için adımlar atıyor. 16 Ocak-20 Mart arası dönemde Türkiye’den çıkan tahvil yatırımı 1.5 milyar dolar, hisse senedi yatırımı 593 milyon dolar. Repodan çıkan tutarı da hesapladığımızda toplam 3.1 milyar dolar ülkeyi terk etti. Neden gayet basit, ’ikisi bir arada’; Merkez Bankası’nın işini yapmasına izin verilmiyor.
