"Gülistan"dan aforizmalar...

Şeyh Sâdî'nin ölümsüz eseri "Gülistan" için, "insan yedisinde okur, yetmişinde anlar" derler. Bendeniz gençliğimde okumadığım için olmalı ki yetmişimden önce en azından "Gülistan"ın değerini anladım. Bugün sizlere Mehmet Sait Efendi'nin Gülistan tercümesinden (Mehmed Said Efendi: Mülistan, İst. 1291) yıllar önce altını çizdiğim birkaç beyit ve kıtanın serbest tercümesini sunmak istiyorum:

1- İki şey utanç vericidir: Konuşulacak yerde susmak, susulacak yerde konuşmak.

2- Geride iyi bir ad bırakan kişi ebedî saadete erer. Çünkü hayırla anılmak insanı ölümsüzleştirir.

3- Canından bezen insan ağzına ne gelirse söyler.

4- Allah adamı (temiz kalpli insan) eğer yarım ekmeği yiyecek olsa, yarısını fakirlere verir. Padişahsa, bir ülkeyi alsa başka ülkelerin peşine düşer.

5- İnsanlar arasında büyüse bile kurdun yavrusu yine kurt olur.

6- Kötülere iyilik yapmak, iyilere kötülük yapmak gibidir.

7- Başkalarının kalbini kırmamak elimde, lakin hasetçiye ne yapabilirim? O, çekememezlik yüzünden azap içindedir.

8- Padişah adaletli ve merhametli olmalı ki halk etrafında toplansın ve emin olarak yaşasın.

9- Padişah zulmü âdet edinmesin. Zira kurttan çoban olmaz. Padişah zulmü huy edinirse kendi ülkesinin kuyusunu kazmış olur.

10- Kötülük tohumu ekip de iyilik uman boş hayale kapılmasın. Halka âdil davran, âdil davranmazsan (unutma ki) bir gün adalet terazisi kurulacaktır.

11- İnsanoğlu birbirinin azası gibidir. Çünkü aynı cevherden yaratılmışlardır. Ne zaman bir uzva dert gelse, diğer uzuvlarda da huzur kalmaz. Başkalarının acılarını hissetmeyenlere insan denmez.

12- Bir Mecusi (ateşe tapan) yüz sene ateş yakıp tapsa bile bir an o ateşe düşse yanar.

13- Doğruluk Allah rızasına götürür. Doğru yolda kaybolan bir kimse görmedim.

14- İkbal vaktinde (iyi gün) dostluk ve arkadaşlık iddiasında bulunanlara inanma. Dost, idbar (kötü gün) zamanında yanında olan, elini tutandır.

15- Karun, kırk ev dolusu hazineye sahipken helak olup gitti. Nûş-ı Revan ise ölmedi. Çünkü geride iyi bir ad bıraktı.

16- Padişah halkın bahçesinden bir elma koparırsa, insanlar o ağacı kökünden söker. Padişah beş yumurta için zulmü caiz görürse askerler bin tavuğu kebap şişine dizer.

17- Yaralı gönüllerin âhını almaktan sakın. Çünkü gönüldeki bu yara bir gün uç verir. Gönül kırmamaya çalış. Zira yaralı gönülden çıkan bir âh cihanı harap eder.

18- Cefa ve safa ümidi olmasa dervişler göğe çıkarlardı. Vezir, padişahtan korktuğu kadar Allah'tan korksaydı melek olurdu.

19- El ile erimiş demiri yoğurmak padişah huzurunda el pençe divan durmaktan iyidir.

Bu sözler "Gülistân"ın "padişahların ahlâkı"na ayrılan birinci babından. Biliyorsunuz, "Gülistan" sekiz baptan oluşur. İnşallah ileride diğer bölümlerden de sizlere güzel sözler aktarırız.

***

ACZİMİN GİRYESİ:

           Hak ve adalet

Hak ve adaletten ayrılma, ölsen de...

Kimseyi hor görme, padişah olsan da.

                                  (Li-müellifihî)

Yazarın Diğer Yazıları