Dünyaya açılan İran, ticari heyetleri ağırlamaya hazırlanıyor. 80 milyon nüfuslu İran pazarı için yarış veren ülkelere karşı Türkiye bir adım önde. İki ülke arasında imzalanmış ve çeşitli gerekçelerle uygulamaya geçmeyen birçok anlaşma bulunuyor. 2007’de Türkiye ile İran arasında imzalanan Güney Pars sahası anlaşması ortak gaz çıkarmayı içeriyor. Yeni dönemde Tahran’la enerji işbirliğimiz artabilir.
P5+1 ülkeleri ile İran arasında nükleer müzakerelerde varılan anlaşma Türkiye için birçok fırsatı da beraberinde getiriyor. Gelecek dönemde ülkeye ambargoların kaldırılmasıyla birlikte Türkiye’nin geçmişte imzaladığı birçok ticari anlaşmanın da önünün açılacağı belirtiliyor.
Kilit anlaşma
Çeşitli gerekçelerle yapılan anlaşmalar sekteye uğramış uluslararası ambargolar bunda belirleyici olmuştu. Türkiye’nin İran’la imzaladığı anlaşmalar içinde özel bir yere sahip Güney Pars sahasında TPAO’nun doğal gaz arama anlaşması bulunuyor. Bölgede yapılan kilit stratejik anlaşma özelliğindeki çalışma İran’ın kendi mevzuatını düzenleyememesi gerekçesiyle hayata geçirilememişti. Yakın dönemde anlaşma konusunda somut gelişmelerin yaşanabileceği ifade ediliyor. Uzmanlar P5+1 ülkeleri ile varılan anlaşma ile yeni bir döneme giren İran’ın Türkiye ile imzaladığı anlaşma için somut adımlar atabileceğini belirtiyor. Türkiye 2007 yılında İran’da 14 trilyon metreküp doğal gaz rezervine sahip Güney Pars sahasında doğalgaz arama anlaşması imzalamıştı. 2008’de başlayacak çalışma ile ilgili o tarihlerde İran’ın ülkesinde yabancıların çalışma yapmasına ilişkin mevzuatları tamamlamaması nedeniyle söz konusu anlaşma yürürlüğe girememişti. İran’ın nükleer silah geliştireceği gerekçesiyle uranyum zenginleştirme programı başlattığını iddia eden ABD’nin başını çektiği batı ülkeleri İran’a yönelik ciddi bir ambargo sürecini başlatmasıyla söz konusu anlaşmanın hayata geçmesi tamamen imkansız hale gelmişti. Şimdi ambargonun kalkmasıyla İran’la ilişkiyi geliştirecek en rahat ülkenin Türkiye olduğuna dikkat çekiliyor. Söz konusu saha ile ilgili arama anlaşması imzasının atılmış olmasının işlemleri daha da kolaylaştıracağı belirtiliyor. Bu kapsamda İran’la yapılmış mutabakat zaptının ileriye yönelik olduğunu vurgulayan yetkililer, Türkiye’nin şimdi İran’da çok faal ticari politikaları hızla hayata geçirmesi gerektiğine işaret ediyor. Anlaşma TPAO 14 trilyon metreküp doğalgaz rezervi olan Güney Pars sahasında 3,5 milyar dolarlık yatırımı gerçekleştirmesini hedefliyordu.
Ankara-Tahran hattı
Anlaşma içerisinde, İran’daki Güney Pars gaz sahasında bulunan 22, 23, ve 24’üncünün yer aldığı üç fazı Türkiye’nin işletmesi yer almıştı. İşletmeyi TPAO, İran Devlet Petrol şirketi (NIOC) ile birlikte üstlenmişti. Anlaşma gereği çalışmalar 2008 yılında başlayacaktı. Fakat anlaşma uygulanamadı.
Türkmen gazı da İran üzerinden geçecek
Doğalgaz üretiminin yanısıra Türkiye, İran’la, Türkmen ve İran gazının Nabuko boru hattıyla Avrupa’ya taşınması için de anlaşma yapılmıştı. Söz konusu bu anlaşmaya göre, iki ayrı boru hattı yapılması planlanıyordu. Türkmen gazını, İran’dan Türkiye’ye oradan da Avrupa’ya taşıyacak 2 milyar dolarlık 2 bin kilometrelik yeni boru hattının her iki ülke tarafından ortak olarak yapılması planlanıyordu. Güney Pars Sahasındaki bazı doğal gaz sahalarının TPAO’nun yönetimine, yatırım yapmak üzere tahsisi. Türkiye üzerinden İran doğal gazının Avrupa’ya taşınması, Türkmen doğal gazının İran üzerinden Türkiye’ye aktarılması.
