Hazine ve Maliye Bakanlığı, banka kredileriyle ilgili 'tedbir' kararının ardından, ‘bankaların kredi riski artar’ seslerinin yükselmesi üzerine, kararda değişikliğe giderek ‘tavsiye’ diye adlandırdığı düzenlemeyle kur artışı nedeniyle yaşanan kredi gecikmelerinin ‘mücbir sebep’ sayılacağını duyurdu.
Hazine ve Maliye Bakanlığı sabah saatlerinde Bankalar Birliği (TBB) ile reel sektörün banka kredileri kapsamında bir dizi 'rahatlatıcı' tedbir belirlediklerini açıkladı.
Cumhuriyet'ten Pelin Ünker'in haberine göre, uygulanacak tedbirler kapsamında, “8 Ağustos 2018’den itibaren yaşanan ekonomik ortam nedeni ile oluşan kredi gecikmeleri, karşılıksız çek ve protesto edilen senetler Risk Merkezi’ne mücbir sebep koduyla bildirilebilecek.”
Piyasadan ve uzmanlardan gelen ve söz konusu adımın bankalardaki kredi riskini artıracağı yönündeki eleştirilerden sonra Bakanlık, tedbirlerin ‘tavsiye’ niteliğinde olduğunu kaydetti. Öğleden sonra yapılan yeni bir açıklamayla, sektörle ilgili tedbirlerin TBB tarafından tavsiye niteliğinde olduğu, bu tedbirlerle ilgili Bakanlığın aldığı karar olmadığı ifade edildi. Analistler bu açıklamayı gelen tepkinin ardından atılan bir ‘geri adım’ olarak değerlendirdi.
Söz konusu ‘tavsiye’ kararları ile ilgili olarak, Bakanlıktan yapılan açıklamada, “Ülkemize karşı başlatılan ekonomik saldırıların etkilerini kırmak ve ekonomimizi daha güçlü temellere kavuşturmak amacıyla başlattığımız politikalarımızı sürdürürken, kurdaki yükseliş sonrası bankalarımızı ve reel sektörümüzü rahatlatmak için devreye aldığımız aksiyon planımızı uygulamaya devam ediyoruz” denildi. Karşılıklı iyi niyet esasına dayalı olarak nitelenen diğer tedbirler şöyle:
- Kredi kanalları açık tutulmaya devam edecek
-Firma nakit akışlarının sürdürülebilirliğini teminen, vade ve fiyatlamalarda esneklik sağlanmaya devam edilecek
-Kur artışı nedeniyle limit aşımı oluşan kredilerde limit aşımı dikkate alınmayacak ve kredi kapama talebi yapılmayacak
-Yine kur etkisi ile teminat değeri risk tutarını karşılamada yetersiz kalan krediler için firmalardan ilave teminat talep edilmeyecek
‘SİSTEMİN SAĞLIĞINI BOZABİLİR’
Koç Üniversitesi TÜSİAD Ekonomik Araştırmalar Direktörü Prof. Dr. Selva Demiralp, reel sektörü kur şokunun yarattığı zarardan korumak için açıklanan önlemlerin bankaların kredi riskini artırmak gibi önemli bir yan etkisi olabileceğine dikkat çekti.
Demiralp, bankacılık sisteminin işleyişindeki temel prensipler üzerinden bu riskleri şöyle anlattı: “ Banka , kredi alan müşterinin risk algısı ve yönetimi konusunda kesin bilgi sahibi değildir. Bu nedenle vermiş olduğu kredinin geri ödenememe riskini azaltmak için bazı önlemler alır. Bunlardan bir tanesi teminattır. Şayet borç alan kişi borcunu geri ödeyememe durumunda teminatını kaybedeceğini bilirse risk alma motivasyonu azalır. Borç veren ise risk durumunda teminata el koyacağını bildiği için kredi vermeye daha istekli olur. Bir diğer önlem kredi limitleridir. Çünkü verilen kredinin miktarı ne kadar artarsa borç alanın risk iştahı da o kadar artar.”
Kredileri yeniden yapılandırma kolaylıkları, riski artan kredilerde ilave teminat talep edilememesi, limit aşımının dikkate alınmaması gibi reel sektörü bir süre rahatlatacak düzenlemelerin bankaları tedirgin edeceğini ifade eden Demiralp, şöyle devam etti: “Yaşanan kur şokunun reel sektör üzerindeki ezici yükü elbette yadsınamaz. Haziran itibarıyla özel sektör dış borcu 240 milyar dolar seviyesinde. Kurdaki iki haftalık değer kaybı bu borcu 200 milyar TL üzerinde artırdı. Reel sektörü korumak için önemlerin bankacılık sisteminin sağlığını olumsuz etkileyebileceğini de gözardı etmemek gerekiyor.”
“Çözüm bulmamız gereken sorunun kurdaki patlama ile ekonomiyi nasıl yüzdürebiliriz sorusundan ziyade kuru en kısa zamanda nasıl düşürebiliriz sorusu olması gerek” diyen Demiralp, bunun cevabının ise TCMB’nin ciddi bir faiz artırımına gitmesinden geçtiğini vurguladı.
