İran'ın yeni cumhurbaşkanı

14 Haziran 2013 tarihinde İran’da Cumhurbaşkanlığı seçimi yapılmış ve yeni moda tabirle ılımlı İslamcı olarak adlandırılan İmam Hasan Ruhani ilk turda oyun yüzde 50.7’ni alarak Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Ahmedinecad sekiz yıllık bir yönetimden sonra hem içte hem de dışta büyük tepki toplayarak görev süresini tamamlamıştır. Ahmedinecad gibi bir başkanın ardından kim gelirse gelsin mutlaka ılımlı olarak kabul edilecektir. Ancak yeni başkan Hasan Ruhani’nin kişiliği ve geçmişi ılımlı nitelendirilmesine müsaittir. Ruhani, İslami devrimin gerçekleştiği 1979 yılında henüz 19 yaşında dindar ve Şah karşıtı bir ailenin çocuğudur. Ruhani diğer birçok İmam gibi Kum kentinde dini eğitimini almış, daha sonra ülkesinde hukuk okumuş ve Amerika’da hukuk doktorası yapmıştır. Rafsancani ve Hatemi dönemlerinde danışmanlık, İran’ın nükleer projesi müzakerecisi ve belki de en önemlisi dini lider Ayetullah Ali Hamaney’in Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi’nde temsilciliğini yapmıştır. Meclis başkan yardımcılığı, dış ilişkiler komisyon başkanlığı yapmıştır. Kısaca İslami rejim ve iktidarlar döneminin yetiştirdiği İslami rejim aydınıdır. Dolayısıyla Ruhani’nin İslamcılığı ideolojik değil meslekidir. İslami kurallara abartmadan uyabilir, zira yaklaşımı ideolojiden ziyade kitabidir. İslam dini hiçbir aşırılığa izin vermediği gibi, hoş görülü ve bağışlayıcıdır. Kin ve nefreti reddeder. Ahmedinecad, katılığı nedeniyle  giderayak İslami yargı, bürokrasi ve hatta İslami yönetimin başındaki Hamaney ile de büyük uyuşmazlık içerisinde ayrılmıştır. Ayrıca bölgede ve uluslararası camiada İran’a çok sayıda düşman kazandırmıştır. Ahmedinecad’ın, dini aşırılığı ve ilginçtir dürüstlüğü birçok kesimi rahatsız etmiştir. Çok dürüst bir başkan olduğu için halkın önemli bir kesiminin sempatisine sahip olmuş ancak katı uygulamaları yukarıda da belirttiğimiz gibi içte ve dışta aşırı kabul edilmiştir.

İlk turda seçildi
İran’da 2009 yılında Ahmedinecad rejimine karşı ayaklanmayı organize eden ve hâlâ göz hapsinde tutulan Yeşiller Grubu’nun liderleri Hüseyin Musavi ve Mehdi Karubi, Hasan Ruhani’ye önemli destek vermişlerdir. İlk turda seçilmesine vesile olmuşlardır. Eski cumhurbaşkanı molla Haşimi Rafsancani de destek vermiştir. Uluslararası gözlemciler Mollaların seçimlerde son derece dürüst ve tarafsız bir tutum sergilediklerini belirtmişlerdir. Mollalar kendilerinin değil halkın seçtiği bir lider görüntüsü vermeye çalışmaktadır. Arap Baharı ve Türkiye’deki olaylar Mollaları korkutmuştur. Bu dönemde ılımlı olarak nitelendirilen bir mollanın cumhurbaşkanı olması onların da işine gelmektedir. Ayrıca bilindiği gibi bütün adaylar mollaların izniyle belirlenmektedir. Ruhani, tehlikeli olarak görülseydi eğer, aday olmasına izin vermezlerdi. Zira kimin aday olacağına Ali Hamaney’in kontrolünde olan “Anayasayı Koruyucular Konseyi” karar vermektedir.

Sembolü anahtar
Yeni başkanın önünde çok ciddi iç ve dış sorunlar bulunmaktadır. Dünyanın sayılı petrol ve gaz üretimine sahip olmasına rağmen İran halkının büyük bir kısmı çok yoksuldur. Ciddi gelir dağılımı bozukluğu ve ambargolar vasıtasıyla yatırım sorunları yaşamaktadır. Devlet yönetiminde rüşvet, yolsuzluk ve kayırma hat safhadadır. Batılı değerlere sahip Şah dönemi eski İran eliti, ülkelerinde bir yabancı gibi görülmekten çok rahatsızlar. Yeni rejimin yarattığı dindar elit, bağnaz ve acımasız. Ekonomik ambargo, nükleer program, komşularla sorunlar, Hizbullah ve Suriye’ye gereğinden fazla destek ve aldıkları risk, Sovyetlerin ve Çin’in soğuk savaş döneminde yaptıkları politik ve ideolojik hataları İran rejimi, kendi ideolojisi içinde yapmaktadır. Sünni-Şii rekabeti yaratarak İslam’ı bölmektedir. Emperyalist ülkeler askeri ve politikayı kendilerine ekonomik alan yaratmak için kullanır. İran mollaları parayı ve askeri kendilerine politik alan yaratmak için kullanmaktadır, bu politika da herhangi bir çıkar sağlamadığı gibi yeni düşmanlar edinmelerine ve halkın paralarını çar çur etmelerine neden olmaktadır. Seçimlerde anahtarı kendisine sembol olarak seçen Ruhani’nin, ülke sorunlarının çözümünde bu anahtarı kullanma fırsatı bulmasını dileriz, ama Mollalar iktidara ve güce iyi alıştılar, mevcut sistem içinde Ruhani rahat hareket etme imkanı bulacak mı hep beraber göreceğiz. Demokratik bir rejimi hak eden kardeş İran halkı için Ruhani’nin bu fırsatı bulmasını dileriz.

Yazarın Diğer Yazıları