İşte Nevruz işte bayram

Baharın gelişini müjdeleyen ve herhangi bir din ya da mezheble sınırlı kalmaksızın tüm Türk dünyasının bayramı olan “Nevruz” günü, yani 21 Mart; Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Azerbaycan ile Rusya Federasyonu bünyesindeki Tataristan’da “Milli Bayram” olarak ilan edilmiştir. Bu önemli günle ilgili çok şey yazılıp söylenmektedir. Ben de Kazakistan’da geçirdiğim bir Nevruz sürecini anlatarak 21 Mart’ı karşılamak istiyorum.
Baktığımızda Kazaklar, Nevruz törenlerinde mevlid okuturlar. Evler baştan başa temizlenir, herkes en iyi elbiselerini giyer. Ateş üzerinden atlanır. Ateşten atlamaların, eski yılın kötülüklerinden ve hastalıklarından sıyrılmak, yeni yıla sağlıklı bir şekilde girmek için yapıldığı gözlenmektedir. Kazaklar, Nevruz’da yaptıkları yemeğe “Nevruz-köje” yani “Nevruz çorbası” adını verir ve bunları o gün komşulara dağıtırlar. Bunlar yedi çeşit nesneden tuzlama et, koyun kellesi, peynir, buğday, pirinç, soğan ve havuç konularak kazanlarda pişirilir. Çay ve çorbalar dağıtılır. Kavurma, et, pilav, yarma, bağırsak, beşparmak, çeşitli kebaplar, kuru yemiş, meyve ve içecekler, meşrubatlar otağlarda veya açık alanlarda hazırlanır.
Nevruz günü görüş ve ziyaretler ile başlar. Birinci gün ocaklar hazırlanır, bu ocakların üzerine kazanlar kurulur, bazılarında etler bazılarında ise pilavlar hazırlanır. Yine kesilmiş olan hayvanların etleri ve pilavların pişirilmesi yanında küçük ocaklarda tandır ekmekleri, lokmalar, börek türü hamur işleri kızartılır Vatandaşlar çeşitli kurum ve varlıklı kişiler tarafından hazırlanan çadırlara ve ziyafet sofralarına gitmek suretiyle göz ve damak zevkini tatmin eder. Bu ziyafetler, varlıklı kişiler ve kurumlar tarafından halka bedava sunulmak suretiyle sosyal bir dayanışma ruhunu yansıtırlar. Yemekler yenilip, kımızlar, meşrubatlar içildikten sonra dua ve niyazlar ile hattâ mevlid de okunarak, yeni bir yıla girmenin sevinci kutlanmaya çalışılır.
Birinci gün olduğu gibi ikinci gün de bayram ziyafeti için hayvanlar kesilir, ziyafetlerde yeme, içme ile birlikte özel giysiler içinde şarkılar türküler söylenir. Hayata dayalı Nevruz şiirleri, “Aytıslar” okunur, söz üstadları her yerde atışıp, Nevruz methederek halk ve tabiatı şiirde birleştirmeye çalışır. Gruplar arasında ise, halk arasında dolaşarak şarkı söylenir, şiirler okunur, yanıltmalar, bilmeceler sorulur, neşeli, mizalıî oyunlar sergilenir ve folklor gösterileri ile gün boyunca Nevruz bayramının güzelliği artırılmaya çalışılır.
Bayramın son günü büyük bir gösteri olarak “Kökbar” denilen kuzu postunu at üzerinde kapma, Güreş, Avdanspak, Kız kuvıv, Altıbakan (salıncak), Bayga, at yarışları gibi gösteriler düzenlenerek, tarihe yolculuk yapılır. Yine Kazak geleneklerinde çok az da görülse Nevruz kutlamalarında akşam olup gün battıktan sonra bazı yerlerde büyük ateş yakılır.
Kazak Türklerinde 21 Mart aynı zamanda “Hıdrellez Günü” olarak da anılmaktadır. Hızır iyiliği ve cömertliği temsil eder. Hızır, aynı zamanda yeni düşen güneş ışığının sembolüdür. Burada 6 Mayıs “Hıdrellez Günü” Nevruz’la birleştirilmiştir. Kazaklarda mitolojiye göre, 21 Mart gecesi bozkırda Hızır (Kızır) denen ak sakallı bir ihtiyar kişinin iyiliğin timsali olarak dolaştığı, insanlara devlet dağıttığı belirtilmektedir.
İşte birkaç gün sonra tüm Türk dünyası bu ve benzerlerini yaşayacak. Bayramınız Kuttı Bolsın...

Yazarın Diğer Yazıları