İttifakta toplam oy esas alınacak

İttifakta toplam oy esas alınacak
Meclis’e sunulan 26 maddelik yasa teklifiyle, ittifak yapan partilerin aldığı oy toplamı yüzde 10’u aşarsa, ortakların her biri barajı da geçmiş olacak

Bilun Çelik / ANKARA

AKP ve MHP'nin, siyasi partilerin seçim ittifakına ilişkin düzenlemeyi içeren ortak kanun teklifi, TBMM Başkanlığına sunuldu. Kanun Teklifi, AKP Grup Başkanı ve İzmir Milletvekili Binali Yıldırım ile MHP Grup Başkanı ve Osmaniye Milletvekili Devlet Bahçeli'nin de imzasını taşıyor. Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, Anayasa Komisyonu Başkanı Mustafa Şentop, AKP Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Mahir Ünal ile MHP Genel Sekreter Yardımcısı Mustafa Kalaycı, İstanbul Milletvekili İsmail Faruk Aksu ve Afyonkarahisar Milletvekili Mehmet Parsak'ın yer aldığı heyet, teklif metnini, TBMM Başkanlık Divanı Toplantı Salonunda, Meclis Başkanı İsmail Kahraman'a teslim etti.

Düzenleme 26 maddeden oluşuyor, 4 maddede değişiklik yapılıyor. İttifak kanun teklifinin ana çerçeveleri şunlardan oluşuyor:

* Sandık sonuç tutanağında ittifakların her birinin aldığı ortak oyların sayısı ayrı ayrı gösterilecek.

* Siyasi partilerin seçimlerde başka bir siyasi partiyi destekleme kararı almalarını yasaklayan hüküm kaldırıyor.

* Seçimlere ittifak yaparak katılma kararı alan siyasi partilerin, seçim takviminin başlamasından itibaren en geç 7 gün içerisinde genel başkanların imzaları altındaki "ittifak protokolü" ile YSK'ya başvurmaları gerekecek.

* Oy pusulasında siyasi partilerin ittifak protokolünde belirledikleri ittifak unvanı yazılacak. İttifakın unvanı belirlenmemiş ise oy pusulasına yalnızca "İttifak" ibaresi yazılacak, unvanı olmayan ittifakın birden fazla olması halinde bunlar başvuru sırasına göre numaralandırılacak.

* İttifak yapan siyasi partilerin geçerli oyu, ittifakı oluşturan siyasi partilerin her birinin tek başına aldıkları oy sayısına ittifakın ortak oylarından gelen payın ilave edilmesiyle elde edilecek.

* İttifakın ortak oylarından gelen pay ise ittifak yapan siyasi partilerin tek başına aldıkları oyun bu partilerin toplam oyuna bölünmesiyle elde edilen kat sayının ittifakın ortak oyu ile çarpımı sonucunda elde edilecek.

* İttifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamının yüzde 10'u geçmesi halinde, bu siyasi partilerin her biri barajı geçmiş olacak.

* İttifak yapan siyasi partilerin milletvekili sayısının hesaplanmasında; ittifakın toplam oyu esas alınacak. Bu oy miktarına göre önce ittifakın elde ettiği toplam milletvekili sayısı belirlenecek, bu sayı ittifakı yapan siyasi partiler arasında aldıkları geçerli oy sayısı esas alınarak paylaştırılacak.

* YSK, hastalığı veya engeli sebebiyle yatağa bağımlı olan seçmenlerin muhtarlık seçimleri hariç, oy kullanmalarını sağlamak için seyyar sandık kurulu kurulmasına karar verebilecek.

* Cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçiminde oy pusulaları aynı zarfa konulacak. Oy pusulasında ittifak partileri çerçeve içine alınacak.

* İhbar üzerine kolluk güçleri sandık başına gidebilecek. YSK, hastalığı veya engeli sebebiyle yatağa bağımlı olan seçmenlerin muhtarlık seçimleri hariç, oy kullanmalarını sağlamak için seyyar sandık kurulu kurulmasına karar verebilecek.

* Oy zarfları üzerinde "Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu" amblemi yer alacak şekilde filigranlı kağıtlar hazırlanacak. Üzerinde sandık kurulu mührü bulunmamasına rağmen söz konusu filigran, amblem ve ilçe seçim kurulu mührü bulunan zarflar geçerli sayılacak.

* Seçimlere katılma yeterliliği taşıyan siyasi partinin seçime katılmaması halinde bu partinin üyesi, kendisinin ve partisinin yazılı muvafakati alınarak başka bir siyasi partiden aday gösterilebilir.

* Milletvekili seçimlerine girme yeterliliği olduğu halde seçimlere katılmayan siyasi parti üyeleri, partilerinden istifa etmeden başka siyasi partilerin aday listelerinden milletvekili adayı gösterilebilecektir.

* İttifak protokolünde değişiklik ya da ittifak iradesinden vazgeçmek için bu yöndeki karar da aynı usulle YSK'nın belirlediği seçim takvimine göre aday listelerinin verilmesinden 3 gün önce YSK'ya bildirilecektir.

* Sayım ve döküm cedvelleri ile oy pusulasında ve oy birleştirme tutanaklarında ittifak için ayrı sütun bulunacaktır.

* Sandık kurulları başkanları kamu görevlileri arasından kur'a ile belirlenecektir. Bu çerçevede sandık sayısının iki katı sayıda isim kur'a ile belirlenecek, bu kişiler arasından ilçe seçim kurulu başkanı sandık başkanlarını belirleyecektir.

*  Mahalli idareler seçimleri için seçilme yaşı 18 olmakta, yine Anayasa'da yapılan değişiklik doğrultusunda bazı uyum düzenlemeleri de yapılmaktadır.

* Mahalli idareler seçimlerinde seçmenler oy pusulalarını ortak zarfa koyacak ve tek sandıkta oylarını kullanacaklardır.

* YSK tarafından gönderildiğinde şüphe bulunmayan zarflar ve oy pusulalarında sandık kurulu mührü eksikliği YSK'nın müstakar uygulamalarıyla da uyumlu olarak tek başına geçersizlik sebebi sayılmayacaktır.

* Oy kullanma kabinlerinin hazırlanması ve şekli konusunda YSK yetkili olacaktır.

* YSK, seçmenin oy kullanmasını kolaylaştıracak şekilde sandık bölgesi ve seçmen sayısını belirleyebilecektir.

* Teklifle birlikte milletvekili seçilebilmek için aranan askerlik hizmetini yapmış olma şartı askerlikle ilişiği olmama şeklinde değiştirilecek. Böylece askerlik çağına gelmemiş olanlar ile askerlik hizmeti ertelenmiş olanlar da milletvekili, belediye başkanı, il genel meclisi üyesi, muhtar ve ihtiyar meclisi veya heyeti üyesi seçilebilecekler.

PARTİ SINIRLAMASI YOK

TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı ve AKP İstanbul Milletvekili Mustafa Şentop, MHP Genel Başkan Yardımcısı Mustafa Kalaycı basın toplantısı düzenleyerek teklif hakkında açıklama yaptı.

İlk söz alan Şentop, 15 Temmuz darbe girişimi sonrası gelişen süreçleri anımsatarak, önce hükümet sistemini değiştiren anayasa değişikliği ve uyum çalışmaları kapsamında ittifak sürecini anlattı.

Şentop şöyle dedi:  "Toplam 26 maddelik bir metin, 4 kanunda değişiklik içeriyor. seçimlerin temel hükümleri ve seçmen kütükleri hakkında kanun, siyasi partiler kanunu, mahalli idareler kanunu ve milletvekilliği kanunu Milletvekilliği seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi aynı gün yapılacak ama her iki seçim için de ayrı pusula olacak. Yaptığımız düzenlemede parti sınırlaması yok, sayı sınırlaması yok. Yerel seçimle ilgili çalışma bu metinde yok."

MHP'li Kalaycı da, "TBMM'de kabul edilen anayasa değişikliği 16 Nisan'da onaylanmıştır. MHP olarak, Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekilliği seçimlerine AK Parti ile hareket ederek sistemin kökleşmesinde katkı sağlayacağız. Biz millet ne diyor, ona bakıyoruz.

Yenikapı ruhunun 2019 seçimlerine taşınmasını arzuluyoruz. Komisyon olarak hazırladığımız ilk kanun teklifinde seçim ittifakı, seçim güvenliği ve  mahalli idareler kanununda düzenlemeler yapılmıştır. İttifakı düzenlemeyi engelleyen hükümler kaldırılmaktadır. İttifak yapacak siyasi partiler seçim takviminden itibaren en geç 7 gün içinde ittifak protokolü ile YSK'ya başvurmalıdır. Partiler kendi aday listeleri ile yan yana yer alacaklardır. Sıraları da kura ile belirlenecektir."

Kalaycı, teklifin ayrıntılarını da şöyle anlattı:  

"Milletvekili sayısı ittifak yapan siyasi partiler arasında aldıkları geçerli oy esası ile dağıtılacaktır. Seçilme yaşı 18'e indirilmektedir. Yatağa bağımlı vatandaşlarca seçme hakkının kullanılması için seyyar seçim sandığı kullanılmaktadır. Sandık kurulu başkanları kamu görevlileri arasından kura ile belirlenecektir. Seçimlerde kullanılacak kabinler oy vermenin gizliliğini sağlayacak şekilde belirlenecektir. Filigranlı ve amblemli oy zarflarının ebatları belirlenecektir.  Mahalli idareler seçimlerinde oy pusulaların tamamı aynı sandığa konulacak. Kolluk güçleri sandık çevresine gelebilmektedir. Kanun teklifi ana hatları ile bu hususları düzenlemektedir. İttifak yapan partiler ayrı ayrı liste verecektir."

Bir partinin barajı aşamamasına rağmen ittifakta yer aldığı için yüzde 10 barajını aşıyor gibi milletvekili çıkarmasının adaletli olup olmadığı şeklinde soruya Kalaycı, "İttifak kanun teklifi öyle" şeklinde cevap verdi.