Petrol fiyatları Haziran 2014’ten bu yana düşüyor. Petrol fiyatlarındaki hızlı düşüş Rusya ekonomisini de çöküşe sürüklüyor. Rusya Ekonomi Bakanı Aleksey Ulyukayev petrol ve doğalgaz fiyatlarında yaşanan düşüşe paralel olarak bütçe gelirlerinin 2,3 trilyon ruble (35 milyar dolar) azalacağını açıkladı. Bakanlık yıl sonu itibari ile bütçe açığının gayri safi milli hasılanın yüzde 3’üne ulaşmasını bekliyor. Bakanlık bütçe açığını iç borçlanma ve Rezerv Fonları’ndan kapatmayı planlıyor.
Hızla düşen petrol fiyatları Rusya ekonomisinde kara günlere neden oldu. Uzmanlara göre, 2016 yılı Rusya için ’iflas yılı’olabilir. 1 Haziran 2014’te 111,8 dolardan işlem gören Brent petrol 6 ay içinde yüzde 65 oranında değer yitirdi, Ocak 2015’te 46 dolara kadar geriledi. 4 Aralık’ta gerçekleşen OPEC toplantısı sonrası ise yeni bir şok dalgasına daha girildi ve petrol fiyatlarında radikal bir gerileme yaşandı. Bir hafta içinde ham petrol yüzde 12 değer kaybıyla 36,17 dolara, Brent petrol ise yüzde 20 oranında ucuzlayarak 37,93 dolara geriledi. Dün sabah itibarıyla ise ham petrol 34,4 dolar, Brent petrol 36,3 dolara gerileyerek yeni bir düşüş trendine girdi. Rusya petrol çıkarma maliyetleri açısından dünyadaki emsallerine göre çok daha zor durumda. Rusya’da petrolün çıkarma maliyeti varil başına 18-20 dolar.
İran ve arz fazlası
El Cezire’nin haberine göre, fiyatlardaki bu radikal gerilemenin ekonomistler ve piyasa analistlerine göre dört temel nedeni var. Birinci neden olarak piyasadaki petrol arz fazlası gösteriliyor. 10 Aralık tarihli OPEC raporuna göre, Kasım 2015’te piyasaya bugüne dek hiç olmadığı kadar fazla petrol pompalandı. Stoklama depolarında neredeyse hiç yer kalmadığı rivayet ediliyor. Her gün 3 milyon varilden fazla petrol, tüketicisiyle buluşamadan ya depolarda ya da tankerlerde bekletiliyor. Piyasadaki arz fazlası ise doğal olarak fiyatların düşmesine sebep oluyor. İkinci neden, Çin’deki büyümenin yavaşlaması ve bu üretim devinin sadece petrol ve doğal gaz değil aynı zamanda emtia piyasalarında da gerilemelere neden olması. Üçüncü ve belki de en önemli neden ise, ABD’nin İran’a yönelik yaptırımları kaldırmasıyla birlikte piyasaya dâhil olacak günlük 3 milyon varil İran petrolünün, hâlihazırda büyümesi yavaşlamış ve Japonya gibi durgunluğa girmiş önemli Asya ekonomilerinde pazar rekabetini olumsuz yönde etkileme olasılığı. Diğer önemli neden ise, FED’in faiz artırma programının gelişmekte olan ülkeler başta olmak üzere küresel ekonomide yaratacağı olumsuz etki. Rusya gibi önemli küresel aktörler için bu, tam anlamıyla bir ulusal güvenlik konusu. Rusya’nın diğer petrol ihracatçısı ülkelere göre direnç eşiği çok düşük. Zira Rusya petrol çıkarma maliyetleri açısından dünyadaki emsallerine göre çok daha zor durumda. Eskimiş Sovyet teknolojisi ve petrol endüstrisinin ihtiyaç duyduğu mallar üzerindeki yaptırım kararları, Rusya’yı her bir varil için 18-20 dolarlık bir maliyete mecbur bırakıyor.
Gelirler düşüyor
Suudi arabistan’da ise yüzeye yakın rezervlerin avantajıyla petrol çıkarma maliyetleri 6 dolar civarında. Bu ise Rus ekonomisi üzerindeki baskıyı daha da derinleştiriyor. Rusya Ekonomi Bakanı Aleksey Ulyukayev petrol ve doğalgaz fiyatlarında yaşanan düşüşe paralel olarak bütçe gelirlerinin 2,3 trilyon ruble (35 milyar dolar) azalacağını açıkladı.
Bakan, “Tahminlerimize göre, petrol ve doğalgaz fiyatlarında yaşanan düşüş nedeni ile bütçe gelirlerimiz 35 milyar dolar azalacak” dedi. Azalan gelirlerin tamamının giderlerden kesilmesi konusundan tam olarak emin olmadığını belirten Ulyukayev, “Gelirlerde yaşanan herhangi bir değişiklik, harcamaların kesilmesi ya da bütçe açığı olarak yansır.” değerlendirmesinde bulundu.
Putin’i bitirme planı
Perde arkasında konuşulan teori, Putin’i iktidardan düşürmek için Batı güçlerinin petrol fiyatlarını uzun süre düşük seviyelerde tutacağı yönünde. Rusya’nın gerek Esad gerekse de Ukrayna konusunda ABD önderliğindeki güçlere kafa tutması bu durumun nedeni olarak gösteriliyor. Uçak krizinden sonra, Türkiye ile kuracağı Türk Akımı projesi de Putin için rafa kalktı.ABD ve Avrupa ise Rusya’ya yönelik yeni yaptırımlar planlasa da yaptırımlardan sonuç alınamadığı görüşü hakim. Petrol fiyatlarını düşürtme hamlesinin de bu çerçeve de devreye sokulduğu konuşuluyor. Ancak Rusya’nın Avrupa’yı doğal gazsız bırakma tehdidini sertleştirmesi halinde durumun nasıl bir evreye geçeceği de kestirilemiyor.Rusya’nın iflas edebileceği konusunda tartışmalar kızışıyor. Ancak daha kesin olan bir şey, resesyonun kapıda olduğu gerçeği...
Rublede değer kaybı artıyor
Petrol fiyatlarındaki düşüşle ruble tekrar değer kaybediyor. Dünya piyasalarında brent petrolün varil fiyatının 36,17 dolara kadar gerileyerek son 11 yılın en düşük seviyesine inmesi, Rusya’da rublenin dolar karşısındaki değer kaybını hızlandırdı. Geçen Cuma haftayı 36,88 dolar ile kapatan varil petrol yeni haftada daha da düşerek 34.4 dolara geriledi. Buna karşılık olarak hafta sonu 70 ruble seviyesine gerileyen dolar, petrol fiyatının düşmeye devam etmesinden dolayı ruble karşıdında yeniden tırmanışa geçti. Dolar Moskova Borsası açılışında 71,37 rubleden işlem gördü.
