Bu kısa bilgiden sonra Trablusgarp savaşının sebepleri, gelişimi ve sonuçlarını da şöyle sıralayabiliriz:
Sebepleri:
* Siyasi birliğini geç kuran İtalya’nın sömürgecilik faaliyetlerine girişmesi.
* İtalya’nın Habeşistan’a saldırması ve başarılı olamaması.
* İtalya’nın Habeşistan yenilgisi üzerine yeni yerlere göz dikmesi.
* İtalya’nın diğer Avrupa devletleri ile anlaşması.
* Trablusgarp’ın İtalya’ya yakın ve savunmasız olması.
* Trablusgarp’ın ticaret yolları üzerinde bulunması ve zengin maden yataklarına sahip olması.
Gelişimi:
* İtalya, Rusya ile Racconigi Antlaşması’nı yapmış, Rusya boğazlara karşılık İtalya’nın Trablusgarp’ı işgal etmesini desteklemiştir (1909).
* İtalya, Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp’ı gelişmişlikte geri bıraktığı ve bölgedeki İtalyanlara kötü davrandığı iddiasıyla Osmanlı’ya ültimatom çekmiştir.
* Osmanlı Devleti’nin görüşme isteğine rağmen İtalya, Trablusgarp’ı işgal etmiştir.
* Mustafa Kemal Trablusgarp ve Derne’de, Enver Bey de Bingazi’de başarılar kazanmıştır.
* Savaşın uzun sürmesi İtalya’yı maddi sıkıntıya sokmuş, savaşın bitmesini isteyen halkın tepkisi üzerine İtalya, Osmanlı’yı barışa zorlamak için Oniki Ada’yı işgal etmiştir.
* Bu sırada I.Balkan Savaşı başlaması, Osmanlı’yı zor durumda bırakmış ve Osmanlı Devleti İtalya ile Uşi Antlaşması’nı imzalanmıştır
Uşi Antlaşması
* Trablusgarp ve Bingazi İtalya’ya bırakılacak.
* Oniki Ada, Balkan Savaşı’ndan sonra geri alınmak üzere geçici olarak İtalya’ya bırakılacak.
* İtalya, kapitülasyonların kaldırılması konusunda Osmanlı’ya yardım edecek.
* Trablusgarp ve Bingazi’nin Duyun-u Umumiye İdaresi’ne ödediği borçları İtalya ödeyecek.
* Trablusgarp ve Bingazi dini bakımdan Osmanlı halifesine bağlı kalacak.
Sonuçları:
* Osmanlı Devleti’nin Kuzey Afrika’da toprağı kalmamıştır.
* İtalya Ege Denizi’ne yerleşmiştir.
* İtalya Doğu Akdeniz’de önemli bir güç olmuştur.
* Osmanlı Devleti’nin zayıfladığı anlaşılmıştır.
* Oniki Ada geri alınamamış.
Çölde bir avuç gönüllü
Bugün Libya denilen topraklar, 1911 yılında Türklerin idaresinde iken Trablusgarp vilayeti ve bağımsız Bingazi sancağı olarak tanınırdı. İtalya’nın, Trablusgarp’ı denizden abluka altına alması ve daha sonra savaş ilanı ile 5 Ekim 1911’de karaya asker çıkarmasıyla Trablusgarp harbi başlamıştır.
Trablusgarp savaşı başladığında Osmanlı’nın bölgeye gidecek hali yoktu. Bir avuç subay, kendilerinden 10 kat fazla kuvvete karşı savaşmak üzere karayoluyla ve gizlice bölgeye koşmaya karar verdiler. Binbaşı Mustafa Kemal de çocukluk arkadaşları Nuri ve Fuat’la birlikte yola koyuldu. Harbiye Nezareti, “Yakalanırsanız ’Hükümetin bilgisi dışında seyahat ediyoruz’diyeceksiniz” diye tembihlemişti.
(Devam edecek)
