Lozan Antlaşması'nın tartışmaya açılması, düşünce ne olursa olsun hiç kimseye fayda getirmez, aksine ülkemiz ve milletimiz için zararlı sonuçlar doğurur.

Afrin'e operasyon yapılması da, başta Rusya faktörü olmak üzere şartlara bağlıdır.

Lozan tartışılamaz

Lozan Antlaşması'nın, iç siyasette gündem yaratarak dikkatleri bu yöne çekip,  sıkışmışlıktan kurtulmak için sıklıkla gündeme getirildiğine ilişkin bir kanaat vardır. Bu antlaşmada büyük emeği ve başarısı olan tarihi kişiler hakkında olumsuz düşünceler yaratmak için de gündeme getirilmiş olabilir. Bu amaçla Lozan'ın bir zafer olmadığı dahi söylenmiştir.

Lozan, Sevr Antlaşması'yla yok edilen bir ülkenin ve milletin yeniden doğuşunu sağlayan, Türkiye'nin uluslararası ortamda kabulünü tescil eden bir antlaşmadır. Emperyalist ülkelere karşı milletçe kazanılmış bir askeri zaferin, mevcut şartların ağırlığına ve güçlüklerine rağmen başarılı bir diplomasiyle sonuçlandırılmasıdır. Bu nedenle Türkiye Cumhuriyeti'nin tapusudur. Bir başarı ve yoktan varoluşun senedi olan Lozan Antlaşması, Montrö Boğazlar Sözleşmesiyle de taçlanmıştır.

Antlaşma sadece Türkiye ile Yunanistan'ı kapsamaz. Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileriyle Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika ve Yugoslavya tarafından imzalanmıştır. Güncelleştirme, müzakereye açma anlamına gelir. Antlaşma Sevr'i ortadan kaldırdığı için müzakere sonucunun nereye gideceği belli olmaz. Bu nedenle güncellenmesi veya değişimi yönüyle değil, antlaşmaya uyulması yönüyle dile getirilebilir.

Yunanistan ziyaretinde Lozan'ın, Yunanistan'ın ihlalleri yönüyle dile getirilmesi beklenirken, müftü sorunu nedeniyle güncellenmesi gerektiğinin ifade edilmesi doğru olmamıştır. Müftü sorunu, 1913 Atina Antlaşması ve Lozan'da "azınlıklar ve dini uygulamalar" kapsamında halledilmiştir. Sorun, Yunanistan'ın antlaşmalara, AB müktesebatına, BM ve insan haklarına uymamasından kaynaklanmaktadır. Sorunlar, karşılıklı müzakere ve anlaşmayla çözümlenmelidir.

Ziyarette, Lozan'a rağmen silahlandırılan, askeri üs ve tesisler kurulan adaların dile getirilmesi, bir kısmı Türkiye'ye ait, bir kısmı da aidiyeti belirlenmemiş ada, adacık ve kayalıkların Yunanistan tarafından haksız işgali, askeri tesis yerleştirmesi, tahkimi ve iskânı konularında tavır konulması beklenirdi.

Ziyarette, Ege'deki ihlaller masaya konulmalıydı. Kıbrıs konusunun da müzakerelerle çözümünün mümkün olmadığının görüldüğü, bu nedenle herkesin kendi yoluna gitmesi gerektiği söylenmeli ve bir daha müzakereden de bahsedilmemesi istenmeliydi.

Ama bunlar olmadı. Yunanistan'a olan müsamahanın nedeni de hâlâ anlaşılamadı.

Afrin'e operasyon

"Bir gece ansızın gelebiliriz". Ama o gece bir türlü gelmedi. Gelir mi? Şartlara bağlı. Müdahalenin gerekçesi Afrin'den gelecek tehdit ise bu tehdit, teröristlerin geçmesiyle, mermilerin topraklarımıza düşmesiyle, açılan taciz ateşleriyle zaten mevcut.

Putin son Suriye ziyaretinde birliklerini kısmen çekme kararını açıkladı. Bunu tehdidin artık sona erdiğine bağlaması, PYD'yi bir tehdit olarak görmediği anlamına gelir. Bu durumda Afrin'e operasyon düzenlenmesi, doğrudan Rusya'nın tutumuna bağlı.

Rusya, Afrin'den 300 kişilik birliğini çekerek Türkiye'nin müdahalesine gözünü kapatabilir.

Veya İdlib'deki gibi, Türkiye'nin birkaç gözlem noktası oluşturması için, İran'la da bir mutabakat oluşturup, PYD'yi bir bölüme kanalize edebilir.

Veya PYD'yi resmi polis gücüne çevirebilir ve bölgeyi Suriye yönetiminin kontrolüne devredebilir.

Astana diyaloğunda PYD'nin resmen masaya çağrılmaması karşılığında, Suriye yönetimi temsilcisinin gözlemci statüsünde yer almasını talep edebilir. Bunun karşılığında da Türkiye'nin Afrin'e kısmi operasyonuna imkân tanınabilir.

Bütün bunlara paralel olarak Türkiye'nin, Suriye yönetimi konusunda yumuşamaya gitmesi ve Suriye'nin siyasi birlik içinde toprak bütünlüğünü sağlamasına imkân yaratması, kendi güvenliği açısından da yararlı olacaktır.