Lawrence’ı bırak Noel’e bak
Edward William Charles Noel (d:14 Nisan 1886)... İngiliz istihbarat subayı...(...)
Tarih: 12 Mart 1919.
Siyasi Baş Komiser Albay A. T. Wilson, İngiliz himayesinde “Birleşik Kürdistan” kurulmasıyla ilgili girişimlerde bulunması için Yüzbaşı Noel’in, Osmanlı Güneydoğusu’na gönderilmesini Londra’ya önerdi. Kabul gördü.
Yüzbaşı Noel’in gönderilmesinin sebebi salt Kürtçe bilmesi değildi; İngilizler bölgeyi Mısır Genelkurmayı’nın emrine vermişti; yani Doğu’yu masa başında çoktan parçalamışlardı! Amaç; İngiltere himayesinde geniş ölçüde özerk devletlerden kurulu bağımsız bir Kürdistan kurulmasıydı.
(...)
Yüzbaşı Noel, Nusaybin’e ulaşmak için 7 Nisan 1919’da Musul’dan ayrıldı.
25 Temmuz 1919’da bölgedeki Kürtler ile ilgili ilk raporunu yazdı:
* “Genel eğilim İngiliz işgalinin ve idaresinin benimsenmesi yönünde.”
* “Bölgedeki Kürt aşiretleri Araplar ile olan uzun münasebetleri neticesinde bozulmuşlardır, benliklerini yitirmişlerdir. Arap gelenek ve giysilerini ve bir ölçüde Arap dilini benimsemişlerdir.”
* “Mardin’e ulaştım ve hemen İstanbul’dan yeni gelmiş olan mutasarrıf Zeki Bey’i çağırdım; İngiliz yanlısı ve İttihat Terakki karşıtıdır.”
“KÜRT LAWRENCE”ı Yüzbaşı Noel faaliyetlerine devam ediyordu. Diyarbakır’da “Kürt Teali Cemiyeti” kurucularıyla görüştü. Raporuna şöyle yazacaktı: “Kürtler ari ırktan ve bu nedenle Avrupalılara Türklerden daha yakınlar.” Yüzbaşı Noel, 3 Temmuz 1919’da İstanbul’a gitti. “Seyid” Abdülkadir başta olmak üzere Kürtlerle görüştü.
(...)
İstanbul’daki İngiliz Yüksek Komiseri Amiral Sir A. Calthorpe, Londra’daki Dışişleri Bakanı Lord Curzon’a şu gizli raporu gönderdi:
“Noel, Kürt şefleriyle görüş birliğine varılırsa bundan büyük faydalar sağlayacağını söylüyor. Bunlar İstanbul’da Abdülkadir ve Bedirhan ve daha az önemli bazı kişilerdir. Bunlar, şüphe uyandırmamak için Noel’den ayrı olarak Kürt bölgesine gidecekler.” Plan uygulandı; Noel, Kürt ileri gelenleriyle Halep’te buluştu. Kürt sorunu hakkındaki uzun raporunu yazdı:
*6 Doğu vilayeti tek bir mandacı gücün altında toplanacaktı. *Bu vilayetlerin Kuzeyi Ermeni; Güneyi Kürt yönetimi altında olacaktı. * Bir üçüncü bölge olan merkez ise karma olacaktı. *Bu üç alt bölgenin kendi yerel idaresi olacaktı ama bağımsız bir merkeze tabi olacaklardı.
Ya Türkler? Noel’in planında Türkler yoktu!
Mustafa Kemal’in tokadı
(...) Mustafa Kemal Anadolu’yu örgütlemeye başladı. Kürtler üzerine oynanan oyunun farkındaydı. 28 Mayıs 1919’da Havza’dan Diyarbakır Mebusu Kamil Bey’e şu mektubu gönderdi:
“Diyarbekir’de Kürt Kulübü ile Türkler arasında bazı çeşitli muhalefet varmış. Bunun her iki kardeş ırk için ne elim neticelere sebep vereceğini siz çok iyi takdir edersiniz. Aile meselemizin dış düşmanın milli haklarımızı, bağımsızlığımızı ayaklar altına almaya başladığı bugünlerde ortaya atılmış en büyük hıyanet olacağına, vatanın kurtarılması için milli birliğin hedef alınması bakış açısıyla Kürt Kulübü’ne gerekli öğütlerde bulunulmasını memleket selameti adına rica ederim.”
Bir gün sonra... Erkan-ı Harbiye Umumiye Riyaseti’nden, İngilizler’in bağımsız Kürdistan kurmak için kimlerle ilişkide olduğunun tarafına bildirmesini istedi.
Mustafa Kemal’in bağımsızlık için halkı örgütlemesi kimilerini rahatsız ediyordu.
“Seyid” Abdülkadir, İstanbul’daki İngiliz Siyasi Müşavir Hohler’e şöyle diyecekti: “Mustafa Kemal gittikçe tehlikeli oluyor.”
İngilizler Mustafa Kemal’i İstanbul’a geri getirtemeyince umutları Yüzbaşı Noel oldu. İstanbul’daki İngiliz Yüksek Komiseri Calthorpe, Dışişleri Bakanı Lord Curzon’a gönderdiği raporunda şöyle diyecekti: “Kürtler henüz Mustafa Kemal’e karşı ayaklanmadı. Noel bunu başaracağından emin.”
Mustafa Kemal’in yazışmalarında Noel’in adı 24 Haziran 1919’da 15’inci Kolordu Komutanlığı’na gönderdiği şifreli mektupta geçti:
“Mr. Noel isminde bir İngiliz Binbaşısı Urfa’dan Siverek yoluyla Viranşehir’e giderek Milli aşiretlerin reisleriyle görüşmüş; Osmanlı hükümeti aleyhine pek fena propagandalar yapmıştır.”
Diyarbakır 13. Kolordu Erkanı Harbiyesi Reisi’ne gönderdiği şifreli mektupta uyarıda bulundu:
“Diyarbakır çevresinde İngiliz cereyanına ve İngiliz paralarına darbe vurmak elzemdir. Çünkü İngilizler orasını herhalde devletten ayırıp bir sömürge haline ve Kürtleri esarete koymak istiyorlar.”
Mustafa Kemal; Mutki aşireti reisi Hacı Musa, Şırnaklı Abdürrahman Ağa, Derşevli Ömer Ağa, Muşaslı Resul Ağa, Şeyh Mahmut Efendi, Şeyh Ziyaeddin Efendi, Garzan reisi Cemil Çeto Bey, Şatzade Mustafa Ağa vd. mektuplar gönderdi; İngiliz oyununa gelmemelerini istedi.
(...)
Nutuk’ta gelişmeleri ayrıntılarıyla anlattı. Ve devlet adamlığı ortaya çıktı; 1 Eylül 1919’da Vali Ali Galip, Bedirhanlar’ın ve Noel’in yakalanıp Sivas’a getirilmesini istedi! Elazığ’da bulunan 15. Alay Komutanı İlyas Bey görevlendirildi.
Noel ve yanındakiler Malatya’dan kaçtı.
Mustafa Kemal Nutuk’ta şöyle diyecekti:
“Efendiler alınan tertip-tedbirler ve özellikle gösterilen sertlik ve şiddet sayesinde Ali Galip ve Halil Beylerin ayartmaya çalıştığı aşiretler dağılmış ve ümitsizliğe düşen Ali Galip önce Urfa’ya oradan da Halep’e kaçmıştır. Mister Noel de Elbistan üzerinden gitmiştir.”
İngilizler bu tavrı beklemiyordu; çok tepki gösterdi; nasıl olurdu da, “Kürdistan’da coğrafik, etnografik ve diğer bilimsel araştırmalar yapmak üzere hükümetleri tarafından gönderilen” Noel ve onun, “bilimsel çalışmalarını kolaylaştırmak için eşlik eden iki genç Kürt prens” tutuklanmak istenirdi? Bu Mustafa Kemal çok oluyordu!..
Noel, 21 Aralık 1919’da Binbaşı rütbesi ve aynı yıl Üstün Hizmet Ödülü aldı. Irak’ta 1938 yılına kadar bulundu. Ve 10 Aralık 1974’te öldü... “Kürt Lawrence” Noel, Anadolu’dan kovulan ilk İngiliz’di... Fakat... Günümüzde... “İngiliz senaryosu” hâlâ hayata geçirilmek isteniyor...
Soner Yalçın / Sözcü
Cengiz’e sormalı!
Yazar, yazarın uyarısını yazıyor.
Hürriyet Gazetesi yazarı Yalçın Bayer, dün köşesinde yazar Cengiz Çandar’ın bir uyarısını yayınladı.
Cengiz Çandar; “Yakın geçmişte, eski Osmanlı topraklarında, hem Ortadoğu’da, hem Balkanlar’da ” iç savaş “ı yerinde yaşamış, öncesini izlemiş birisi olarak Türkiye’nin geleceğinden büyük kaygı duyduğumu bir kez daha yenilemek istiyorum” diyor.
Bu uyarı kime?
Yalçın Bayer, Cengiz Çandar’a sormalı; “Kimi uyarıyorsun Cengiz?
Ve bu iç savaş çıkma noktasına gelindikten sonra ne yapmalı Cengiz? Tayyip Erdoğan PKK’nın istediklerini yerine mi getirmeli yoksa PKK’ya haddini mi bildirmeli Cengiz?” Soruyu net sor Yalçın!
Cevabı net al Yalçın!
Necati Doğru / Sözcü
Makbul şüpheli
Haklarında ayakkabı kutusu dahil kamyonlarca “somut delil” bulunan iktidar mensupları aklandı! Malum! Onlar “makul” değil, makbul şüpheli “...
Akif Kökçe / Milliyet (Açık Pencere)
