Sultan Alparslan’ın Mezarının Bulunması ve Türbe İnşası Projesi kapsamında 15 Eylül 2014 tarihinde başlayan Sultan Alparslan Türbesi arkeolojik kazı çalışmalarının ilk bölümü tamamlandı. Sultan Alparslan’ın Merv’de gömüldüğü yerin bulunması ve anıt mezarının inşası amacıyla TİKA tarafından başlatılan tarihi Merv Şehrinin Sultan Kale bölgesindeki kazı çalışmalarının ilk bölümü tamamlandı. Ardından, Türk ve Türkmen bilim adamlarının katılımıyla bir toplantı ile çalışmalarda gelinen son aşama değerlendirildi.
Ortaçağ tarih kaynakları, Sultan Alparslan’ın Merv’de bilinen üç Cuma Camisi’nden birisinin yanına gömüldüğünü anlatıyor. Kazı çalışmaları öncesinde yapılan bilimsel toplantılarda bu Cuma Camisi’nin Sultan Kale içindeki Macan Cuma Camisi olabileceği ihtimali üzerinde duruldu. Mezarın bulunması amacıyla, çevredeki olası yerlerde arkeolojik kazı tekniği kullanılarak arama çalışmaları yapıldı.
Ruslar, yol geçirmiş
İslam kent modeli çerçevesinde şekillenen Sultan Kale’nin merkezinde Dar’ül İmara olduğu bilinen bu mekânın merkezine ise daha sonraki dönemde Sultan Sencer Türbesi’nin yapıldığı biliniyor. Dört farklı bölgede yapılan kazı çalışmalarının gerçekleştirildiği bölgelerden Sencer Türbesi’nin güneydoğu köşesindeki alan, hem Türk hem de Türkmen bilim adamları ve yetkililerince türbe olasılığının en güçlü olduğu bölge olarak belirlendi. Kazılar; hem İngiliz araştırmacı E.Donovan’ın notlarında mezar yeri olarak işaret ettiği yeri aramak üzere seçildi, hem de Çarlık Rusyası bilim adamlarından Jukovski’nin 1890 tarihinde yaptığı araştırmaya dayalı olarak yapıldı.
Merv’de farklı dönemlerde yapılan ve herhangi bir kayıt olmayan arkeolojik kazıların artıkları yüzünden tabakaların bir birinin içine girdiği görüldü. Ayrıca Rusların bu alanda yol yapımı sırasında yaptıkları sökümler, arazideki gelişigüzel atıklar ve bu atıkların oluşturduğu yığınlar çalışmalarda tabaka takibini ve arkeolojik bulguların anlaşılmasını zorlaştıran hususlar arasında bulunuyor.
Türbenin yerinin tespiti çalışmaları öncelikli olarak ortaçağ kaynakları, sonrasında modern arkeolojik veri ve tekniklere dayalı olarak yürütülen bilimsel çalışma temelinde sürdürülüyor.
Bu konuyla doğrudan ilgili olarak bilgisi bulunan her kesin yapacağı katkı veya paylaşım, kişisel çıkar çatışması ya da çakışmasına dayalı olmadan tarihe ve kültüre hizmet edecek. Kazı henüz tamamlanmamış olup, önümüzdeki 2015 bahar döneminde de sürecek.
Halaçoğlu: Yanlış yerde arıyorlar
TİKA’nın öncülüğünde 28 Türk bilim adamının katıldığı kazı çalışmalarıyla ilgili konuşan Türk Tarih Kurumu (TTK) eski başkanı MHP Milletvekili Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu, kazı çalışmasının yanlış yerde yapıldığını öne sürdü. Halaçoğlu, “Sultanın mezarını yanlış yerde arıyorlar. Gerçek mezar yerini TTK Başkanlığı’ndan ayrıldıktan hemen sonra, 2008 yılında tespit etmiştim. O dönem Kültür Bakanlığı Müsteşarı olan İsmet Yılmaz’la bölgeye gitmiştik. Sultan Alparslan’ın mezar yerini yüzde 99 oranında tespit etmiştim. Türkmenistan’la protokol imzalanıp, arkeolojik kazılar yapılacaktı. Ancak imza aşaması uzadı. Ben de siyasete girip MHP’den milletvekili oldum. Sonrasında da beni arayıp, gerçek mezar yerini soran olmadı. Mezar yerinin bulunmasından sonra türbe inşa edilecek. Yarın biri gerçek mezar yerini bulursa rezil olurlar” dedi.
