İngiliz belgelerinde 1919 günleri

Araştırmacı Erol Ulubelen tarafından kitaplaştırılan ‘İngiliz Belgelerinde Kurtuluş Savaşı Öncesi Anadolu’ bilgilerine devam edelim...
İngilizlerin resmi arşivlerindeki tutanaklar satır satır şöyle..
- Sayfa No:925 -Belge No: 620, 9 Aralık1919 (Amiral Sir F. de Robekten Lord Curzona)
...Mr. Hohler Kürt meselesi hakkında Kürt başkanı olan Şeyh Sait Abdülkadir Paşayla görüştü. Kürtler bütün ümitlerini İngiliz hükümetine bağlamış durumdalar. Bu ara Mustafa Kemal gittikçe tehlikeli olmaya başlıyor. Kuvvetler, Kürtleri Mustafa Kemal’e karşı kullanmak için her parayı ödemeye hazırdırlar..
- Sayfa No: 966-Belge No:633,219 -26 Aralık1919 (Türk meselesinde üçüncü toplantı):
...Kürt kabileleri İngiliz ve Fransız hakimiyetine konacak, KÜRDİSTAN’da hiçbir şekilde TÜRK BIRAKILMAYACAK. Bir tek KÜRT DEVLETİ mi yoksa bir çok küçük KÜRT DEVLETİ mi kurulacağı düşünülecek. Ermenilerine Amerikalılar kanalı ile SİLAH sağlanacak... İstanbul’da gizli bir örgüt kuruldu. Milliyetçileri vatan haini ilan ediyor...
- Sayfa No:1062-Belge No:667-22 Ocak1920 (Amiral Webbden Lord CURZONa):
...Bayburt’ta Şeyh Kürt Ali milliyetçilere karşı harekete geçti..
Sayfa No:678- Belge No:451- 10. Haziran.1919 ( Amiral Sir A. Cathorpeden Lord Curzona )
...Binbaşı Noel Kürt şefleri ile görüş birliğine varırsa bundan faydalar sağlayacağını söylüyor. Kürt şeflerinden İstanbulda (Seyit) Abdülkadir ve Bedir Han ve daha az önemli kimselerdir. Bunlar şüphe uyandırmamak için Noelden ayrı olarak Kürt bölgelerine gidecekler... Kürtler henüz Mustafa Kemal’e karşı ayaklanmadı ama Noel bunu sağlayacağından emin.
- Sayfa No:693-Belge No:464- 21. Temmuz.1919 (Mr. Hohlerden Sir E. Tilleye )
 ... Benim problemim KÜRTLER. Noel Bağdat’tan buraya geldi... Kürtlerin peygamberi olmak istiyor... Korkarım ki Noel bir Kürt Lawrence’i olabilir. Mezopotamya şimdi bizim olacağına göre, ona, bir KÜRT DEVLETİ kurdurup kuzey dağlarını böylece koruyabiliriz. (Seyit) Abdülkadir ve onun gibilerle konuştum. Onlara etki edebilmek için  biz de Türklere hile yapıyoruz, diye belki beş defa tekrarlamak mecburiyetinde kaldım.. Ancak, Kürtlere fazla güvenilmez. Majestenin Hükümetinin amacı Türkleri azami derecede zayıflatmak olduğuna göre Kürtleri bu şekilde harekete getirmek fena bir plan değil...Kürt partisinde aktif olan tanınmış Kürtler:... Şeyh Seyit Abdülkadir (Başkan), Mevlanzade Rifat (gazeteci), Emin bey (memur). Bunlar, Wilson prensiplerine göre hak iddia ediyorlar..... Sulh şartları Müslümanların çok aleyhine ve Hıristiyanların çok lehine olması üstelik BÜYÜK ERMENİSTAN hakkında söylentiler, Kürtleri Türklerin yanına itiyor.
- Sayfa No:735  -B492,493- 19Ağustos 1919 (Amiral Webb den Lord Curzon a)
- Sayfa No:817- Belge No:548- 10-Ekim-1919 (Harbord tarafından)
... İstanbul’dan Mardin’e kadar bütün bölgeleri gezdik... Türklerin Ermenileri öldürmek istediklerine dair bir işaret görmedik... Üç ay önce Ermenilerin tek bir adam kalmayıncaya kadar kesildiğini duymuştuk, halbuki duyduklarımızın hiçbiri doğru değildi. Fransızlar Türkleri mandaları altına almak istiyorlardı, bunun için de dünyanın şüphesini Türklerin üzerine çekmek gerekirdi.
- Sayfa No:108 -Belge No:103-28. Temmuz.1920 (Amiral Sir F.de Robeckten Lord Curzona)
... Damat Ferit bana geldi, “Sulh anlaşmasına göre Kürtler ayrı bir devlet olacaklardır, Kürt liderleri Mustafa Kemal’i sevmez... Siz Mustafa Kemal’den nefret ediyorsunuz çünkü o, sizin yaptığınız anlaşmayı kabul etmiyor. O halde Kürtleri Mustafa Kemal’e karşı birlikte kullanalım” dedi.
- Sayfa No:146 - Belge No:144- 23.Eylül.1920 (Mr. Rayn’ın Anadolu Milli Hareketi hakkındaki notu: )

***

Kürtlerin, Türklerden ayrılmaları çok güç. Böyle olmakla beraber majestenin hükümeti Kürtleri Kemalistlere karşı kullanabilir. Anadolu’yu milliyetçilere karşı cesaretlendirmeliyiz. Halkın milliyetçilerden bıkkın olduğu teorisini yaymalıyız. Ferit Paşa(Başbakan) Anadolu’ya bir grup gönderip kendi halkı kandırmaya çalışacak...

Yazarın Diğer Yazıları