ABD’nin Büyük Orta Doğu ve Kuzey Afrika Projesi (BOP) coğrafyasında yeni bir mezhep savaşının temelleri atıldı. Suudi Arabistan öncülüğünde, teröre karşı savaşmak bahanesiyle Türkiye, Katar, Filistin, Mısır, Pakistan, Malezya, Bangladeş, Tunus, Ürdün ve Fas’ın da dahil olduğu yeni bir askeri koalisyon kuruldu. “Teröre Karşı İslam İttifakı” adlı koalisyonun kuruluş deklarasyonunda, “terörle mücadelede askeri operasyonların koordine edileceği ve destekleneceği“ gibi genel bir ifade yer alırken IŞİD veya herhangi başka bir örgütün adına yer verilmedi.
Merkezi Riyad
Koalisyonda nüfusunun çoğunluğu Sünni ülkeler yer alıyor. IŞİD’in büyük topraklar ele geçirdiği ve yönetimlerinde Şiilerin ağırlıklı olduğu Irak ve Suriye koalisyona dahil değil. Suudi Arabistan’ın bölgedeki en büyük rakibi Şii İran da koalisyonda yok. 34 İslam ülkesinin bir araya gelmesiyle kurulan koalisyonda 3 milyon 363 bin 574 asker ile 19 bin 471 tank yer alacak. Sünni olan devletlerin katılımıyla oluşturulan koalisyona ABD de destek oldu. Rusya ise temkinli. Koalisyonun tam olarak ne yapacağı ve Türkiye’nin nasıl bir katkı sunacağına dair de henüz ayrıntılı açıklama yok. Uzmanlar, “Bu IŞİD’le mücadele koalisyonu mu yoksa İran’ın bölgedeki etkisini kontrol altında tutmak ve Hizbullah ya da Husiler gibi diğer Şii gruplarla mücadele etmek amaçlı Sünni koalisyonu mu? Yoksa Mısır’da mevcut statükoya destek çıkıp Suriye’deki rejimi devirmeye çalışan bir koalisyon mu? Amaçları henüz çok net değil. Ama bu Sünni bir koalisyon” diyor. Terörle mücadele kapsamında Irak, Suriye, Libya, Mısır ve Afganistan gibi ülkelerde düzenlenecek operasyonlar, Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da kurulacak merkezden yönetilecek.
İttifakın üyeleri
Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da 34 İslam ülkesinin teröre karşı koalisyon oluşturduğu bildirilmiş, bu ülkeler, Suudi Arabistan, Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Pakistan, Bahreyn, Bangladeş, Benin, Türkiye, Çad, Togo, Tunus, Cibuti, Senegal, Sudan, Sierra Leone, Somali, Gabon, Gine, Filistin, Komor Adaları, Katar, Fildişi Sahili, Kuveyt, Lübnan, Libya, Maldivler Cumhuriyeti, Mali, Malezya, Mısır, Fas, Moritanya, Nijer, Nijerya ve Yemen olarak sıralanmıştı.
Türkiye, Arabistan’ın liderliğini kabul ediyor
Emekli Tuğgeneral Nejat Eslen, ABD’nin planı olarak Suudi Arabistan öncülüğünde kurulan Sunni koalisyonun yürümeyeceğini belirterek, şöyle dedi: “Araplar bugüne kadar hiçbir zaman bir araya gelip siyasi ve askeri alanda bir etkinlik sağlayamadı. Bundan da ciddi bir şey çıkacağını zannetmiyorum. İkinci husus şu: Bu Amerika’nın güdümünde yapılan bir hareket. Amerika, Suudi Arabistan’ı yönlendiriyor. Suudi Arabistan bunun liderliğini yapıyor. Üçüncüsü Türkiye de buna katılıyor. Bu pakta katılan ülkelerin askerleri bir araya gelecek. Bir koalisyon gücü kuracaklar, teröre karşı savaşacaklar. Yani şimdi Türkiye, Suudi Arabistan’ın liderliğini kabul ediyor mu? Ediyor. Türkiye’nin Başbakanı Davutoğlu, ‘Biz bunu uygun karşılıyoruz’ dedi. Böyle bir şey olabilir mi? Suudi Arabistan, Orta Doğu’da Türkiye’den daha önemli bir ülke mi ki liderlik yapacak bu koalisyona? Türkiye’nin bunu kabul etmesi de ilginç.
Arapların liderliği
Eslen, değerlendirmesini şöyle tamamladı: “En önemlisi bu olay Orta Doğu’da mezhep savaşlarını kızıştıracak. Çünkü Irak, Suriye ve en önemlisi İran bu paktın üyesi olmayacaklar. Yani burada Amerika bir yerde terörle mücadele etmek için kendi askeri gücünü, kara gücünü kullanmak istemiyor, Sunni Müslüman ülkeleri kullanmak istiyor. Bir taraftan da İran’a karşı bir Sunni Müslüman gücü hazırlama gayretlerinde. Ama bence bu tutmaz. Suudi Arabistan’da böyle bir pakta liderlik yapamaz. Ne böyle bir yeteneği var. Ne de bir askeri entellektüel yapısı var. Ne güvenlik yapısı var. Türkiye, Suudi Arabistan’ın liderliğini nasıl kabul eder? Suudi Arabistan bir kere demokrat değil. Radikal bir yönetim var orada. Mezhepçi bir yönetim var. Türkiye bunun liderliğini kabul ediyor. Olmaz böyle şey.”
Garip ittifak
İttifakın açıklanmasının hemen ardından bir takım gariplikler de ortaya çıktı. İttifakta bulunduuğu bildirilen Pakistan’ın Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Aizaz Çaduri, haberleri şaşkınlıkla karşıladıklarını belirterek, kendilerinin haberinin olmadığını açıkladı. Askeri koalisyona dahil edilen Malezya’dan ise ’operasyonlara dahil olmayız’ama destekliyoruz açıklaması geldi. Lübnan Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan yazılı açıklamada, kendilerinin önceden bilgilendirilmediği açıklandı. Lübnan Başbakanı Temmam Selam ise koalisyon kurulmasını, terörle mücadelenin sorumluluğunu üstlenen Müslüman ülkelerin halklarının yararına atılan bir adım şeklinde değerlendirdi.
