SAVAŞ HUKUKU İHLALLERİ -8-

SAVAŞ HUKUKU İHLALLERİ -8-
Türk subayları, Almanların zehirli gaz kullanma isteğini onaylamamıştır

General Birdwood Türklerin zehirli gaz kullanabileceklerine ilişkin olarak General Boulard'ı şöyle uyarmıştı. Ayrıca Türklerin şimdiye kadar zehirli gaz kullanmadıkları, yalnız birkaç kez etkili gazlar çıkaran mermiler attıklarından Almanların öteden beri kullandığı bu gazları Türklerin de kullanmaya başladıklarının düşünüldüğü, böyle bir durumda bile İngilizlerin hazırlıklı oldukları, Fransa'dan yeteri kadar gaz maskesi gönderildiği ifade ediliyordu." Hatta savaşın sonlarına doğru Fransız Başkomutanı Joffre, Lloyd George ile yaptığı bir görüşmede düşmanın zehirli gaz kullanabileceğinden bahsetmişti. 
Ancak Türk Subay ve Komutanları, Almanların zehirli gaz kullanma isteğine ve önerisine karşılık bu yöntemi, mertçe ve adil bulmayıp, savaş kurallarına da aykırı olacağı gerekçesiyle onaylamamış ve zehirli gazı, savaşın en kritik anlarında ve son gününe kadar kullanmamışlardır.
Öte yandan Çanakkale, Gelibolu Cephesinde zehirli gaz kullanıldığına ilişkin haberlerin asılsız olduğu ve endişeye gerek bulunmadığı, Avustralya ve Yeni Zelanda basınında sık sık dile getirilmiştir. Örneğin, Wellington'da çıkan "Otawo Times Gazetesi" 1 Kasım 1915 günü, "Savaşçı Olarak Türk" başlıklı bir yazı yayınlamıştır. Yazıda aynen şunlar yer almaktadır: "Hastaneye ateş edilmiyor, zehirli gaz kullanmıyor. Türk, ikili oynamıyor. Bunun aksini iddia edenler Gelibolu değil, en çok Mısır'a kadar gelenlerdir". Yine "The Age" adlı Avustralya Gazetesi, 11 Aralık 1915 tarihinde, Türklerin zehirli gaz kullanması sorununu ele almış ve "Gaz Bombası Saldırısından Korkulmuyor" başlığı altında yayınlanan yorum yazısında cepheden gelen raporlara dayanarak konuyu şöyle değerlendirmiştir: "Şu ana kadar bu cephede Türklerin savaş yöntemlerinin hakça olduğunu kabul etmek dürüstlük gereğidir. Türklerle Avustralyalılar arasındaki savaş mertçeydi ve sonuna kadar öyle olacağını umuyoruz. Bu savaştan önce Türk'ü hor görüyorduk. Artık öyle bir şey söz konusu değil. Onu yendiğimizde, hepimiz onları Almanların etkisine girmekle birlikte, ahlaksızca savaş yöntemleri kullanacak kadar tötonikleşmemiş (Almanlaşmamış) olarak hatırlamak istiyoruz." Oysa itilaf kuvvetleri zaman zaman zehirli gaz kullanmaya tevessül etmişlerdi. Örneğin 13 Haziran'dan itibaren Arıburnu cephesinde kötü kokulu gaz yayan patlayıcı maddeler kullanmaya başlamışlardı. Yine 4 Temmuz 1915 tarihli bir Osmanlı belgesine göre "Düşman şimal grubunda parelendikten sonra yeşil bir gaz neşreden şarapnel kullanmıştır." 
İtilaf kuvvetlerinin zehirli gaz kullanımıyla ilgi çekici bir itiraf İngiliz gazeteci ve savaş muhabiri Ellis Ashmead Barlett'in "Çanakkale Gerçeği" adlı hatırat eserinde anlattığı bir olayda görülür. Çanakkale muharebelerinin en şiddetlisinin yaşandığı Zığındere'de geçen olay, yazarın ifadelerine göre şöyledir: "Bir köşede tüfeklerini dizleri üzerine koymuş ve birlikte oturmuş yedi Türk vardı. Bunlardan biri, arkadaşının boynuna kolunu dolamış ve yüzüne mütebessimane bakıyordu. İşte bu anda ölüm bu yedi arkadaşı avlamıştı. Bunların tamamı sanki uyuyor gibi görünüyorlardı. Çünkü bu yedi Türk askerinden ancak birisinde yara izi gördüm."( Ellis Ashmead Barlett,)