Tolga Şahin / Özel Haber
Enflasyon ve işsizlik hesaplamalarıyla kamuoyunda tartışmalara neden olan Türkiye İstatistik Kurumu''nun (TÜİK) son verilerine göre yüzde 85,51 ile Avrupa ülkelerindeki en yüksek enflasyon oranına sahip olan Türkiye''de sektör fark etmeksizin her alanda yaşanan fiyat artışları artık hayatın bir parçası.
Zam yağmurundan nasibini alan en önemli kalemlerden biri da hayatımızın olmazsa olmazlarından doğal gaz. Bu yılın ocak ayında doğal gaza yüzde 25 zam yapıldıktan sonra zamlar kış boyunca bekletilmiş ve ikinci zam nisan ayında yüzde 35 oranında yansıtılmıştı. Ardından doğal gaza haziran ayında yüzde 30 ve en son eylül ayında yüzde 20.4 oranında zam yapılmıştı. Tüketiciler yüksek tutardaki doğal gaz faturaları için tasarruf önlemlerine yönelirken yaz ve bahar aylarında kombiler kapalı olduğu için doğal gaz tüketimi de azaldı.
Ancak havaların soğumasıyla birlikte yeniden kullanılmaya başlanan kombiler, doğal gaz faturalarını tekrar gündeme getirdi. Karşılaştırma sitesi encazip.com, geçen yılla aynı tüketimi yapan bir hanenin yaz aylarında gelen zamlarla bu yıl ne kadar fatura ödeyeceğini araştırdı. Mesken doğal gaz fiyatları için İstanbul Gaz ve Doğalgaz Dağıtım A.Ş, (İGDAŞ), elektrik üretiminde kullanılan doğal gaz fiyatları için ise Boru Hatları İle Petrol Taşıma Anonim Şirketi''nin (BOTAŞ) baz alındığı araştırmaya göre, örneğin İstanbul''da geçen yılın ocak ayında aylık 1000 TL doğal gaz gideri olan bir mesken, bu yıl ekim ayında aynı kullanımla 3.149 TL fatura ödeyecek.
Araştırmaya göre doğal gaz metreküp fiyatı meskenler için Ocak 2021''de 1.96 TL iken Ocak 2022 yılında 3.04 TL''ye yükseldi. Tarife 2022 yılının Ekim ayında ise 6.18 TL oldu. Geçtiğimiz ocak ayından ekim ayına kadar doğal gaza yüzde 103 oranında zam yapıldı. Ancak bahar ve yaz aylarında doğal gazın çok fazla kullanılmamasıyla tüketiciler, zammın etkisini faturalarda henüz görmedi. Kombilerin açılmasıyla birlikte bu zamların etkileri faturalarda görülmeye başlanacak.
Doğal gaz, aynı zamanda elektrik üretiminde de kullanılıyor. BOTAŞ elektrik üretimi doğal gaz tarifesi Ocak 2021 yılında 1.41 TL iken Ocak 2022 yılında 5.52 TL''ye yükseldi. Tarife 2022 yılının Ekim ayında ise 20.63 lira oldu. Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. (EPİAŞ) piyasa takas fiyatı Ocak 2021 yılında 0.30 TL iken Ocak 2022 yılında 1.18 TL''ye, Ekim 2022''de ise 3.47 TL''ye yükseldi. Elektrik üretiminde kullanılan doğal gaza zam gelirken elektriğe benzer oranlarda zam gelmediğine vurgu yapılan araştırmada, şöyle denildi:
"Doğal gaza gelen bu zamların elektriğe de yansıtılmaması tartışmalara yol açtı. Uzmanlar sektör dengelerinin korunması için doğal gaza gelen bu zamların elektriğe de yansıtılması gerektiği görüşünde. 2022 yılında elektrik üretiminde kullanılan doğal gaza yapılan zamlar, piyasa elektrik maliyetlerine yansırken bu artış, son kullanıcının elektrik tarifesine aynı oranda yansımadı. Dolayısıyla doğal gaz fiyatlarındaki bu artışın, Ocak 2023''te elektrik tarife fiyatlarına yansıması bekleniyor. encazip.com''un tahminlerine göre doğal gaz fiyatlarındaki artışa bakılarak elektriğe yılbaşında yapılması beklenen zam, yüzde 100''ün üzerinde olabilir."
FATURASINI ÖDEYEMEYENLERİN % 72''Sİ İCRALIK OLDU
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, CHP Manisa Milletvekili Bekir Başevirgen''in bilgi edinme kapsamında CİMER''e yaptığı başvuruya cevap vererek Türkiye genelinde 2021 yılı ve 2022''nin mayıs ayı sonuna kadarki dönemde, her dönem sonu itibari ile borcu ödenmediği için elektrik ve doğal gazı kesilen abone sayısını açıkladı. Dönmez verdiği yanıtta 2021 yılında 425 bin 751, 2022 yılının mayıs ayı sonuna kadar da 182 bin 56 olmak üzere toplam 607 bin 807 abonenin borcundan dolayı elektriğinin kesildiğini, bu abonelerin 365 bin 655''i için yasal takip başlatıldığını söyledi.
Doğal gazı kesilen abone sayısının ise 2021 yılında 22 bin 124, mayıs ayı sonuna kadar da 27 bin 447 olmak üzere toplam 49 bin 859, yasal takip başlatılan abone sayısının da 112 bin 180 olduğunu açıkladı. CHP''li Başevirgen, "Yurttaşlar halen geçmişten gelen fatura yükünü taşıyor. Yaklaşık 1,5 yılda faturasını hiç ödeyemediği için sürekli kesintiye uğrayan abone sayısı 657 bini geçti. Bu abonelerin 477 binden fazlasına yasal takip başlatıldı. Yani doğal gaz ve elektrik faturalarını ödeyemeyen abonelerin yüzde 72''si icralık oldu" dedi. Ekonomik krizin vatandaşın sırtına yüklediği en büyük yükün elektrik ve doğal gaz faturaları olduğunu söyleyen Başevirgen, "Ardı arkası kesilmeyen zamlar, ülkemizde dar ve sabit gelirli yurttaşları faturalarını ödeyemez hale getirdi. Son bir yılda elektriğe yüzde 148,5, doğal gaza yüzde 164,25 zam yapıldı. 1 Eylül 2021 ''de 200 lira olan elektrik faturası 1 Eylül 2022''de 479 liraya çıktı. 1 Eylül 2021''de 200 lira olan doğalgaz faturası bu sene eylül ayında 585 liraya çıktı. İki fatura toplamı asgari ücretin beşte biri kadar. Kış aylarında tüketimdeki artışa bağlı olarak bu tutarlar daha da artacak ve ne yazık ki pek çok aile kışı soğukta geçirecek" diye konuştu.
SANAYİ ÜRETİM YÜZDE 1,6 ORANINDA AZALDI
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) eylül ayına ilişkin sanayi üretim verilerini açıkladı. Buna göre sanayi üretimi aylık bazda yüzde 1,6 ile tahminlerden fazla düştü. Yıllık bazda ise yüzde 0,4 arttı ve böylece yıllık bazda pandemi sürecinden bu yana en düşük artışı kaydetti. Eylül ayında madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 16,5 azaldı, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 1,7 arttı ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 2,4 azaldı. Eylül''de madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre yüzde 2,6, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 1,6 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 1,7 azaldı. Ağustos yüzde 1 ile 2 yılın en düşük seviyesine gerileyen yıllık sanayi üretim verisi ise yüzde 1,1''e revize edildi.
