Dünya gazetesinden Ömer Faruk Mavi ve Dilek Fidan'ın haberine göre, Türkiye’nin önemli yumurta üretim bölgelerinden Afyon’da 19 Temmuz 2017’de toptanda tanesi 19.5 kuruş olan duble yumurta, 19 Temmuz 2018 itibariyle yüzde 110.3 zamlanarak 41 kuruşa yükseldi.
Kayseri’de de aynı tarih aralığında yüzde 83.8 artarak 20.3 kuruştan 37.3 kuruşa çıktı. Yumurta Üreticileri Birliği’nin (YUM-BİR) belirlediği fiyat ise yine bir yıl içinde yüzde 87.69 artarak 19.5 kuruştan 36.6 kuruşa yükseldi.
ZAMMIN YÜZDE 25'İNİ FİYATLARA YANSITABİLDİLER
Fiyat artışı ile gündeme gelmekten şikayetçi olan üreticiler, son bir yılda girdi maliyetlerinin yaklaşık yüzde 60 artığını kaydederek, bunun ancak yüzde 25’ini fiyatlarına yansıtabildiklerini söylediler.
"ARTAN MALİYETE DAYANAMAYANLAR HAYVANLARI KESİME GÖNDERDİ"
Türkiye Yumurta Üreticileri (YUM-BİR) Başkanı İbrahim Afyon, artan girdi maliyetlerine dayanamayan birçok üreticinin hayvanlarını kesime gönderdiğini vurguladı. Sektörde arz-talep dengesizliğinin yaşandığını kaydeden Afyon, “Maliyet artışları ile market ve perakendecilerin kâr marjlarının hem yüksek olması hem de yüzde ile belirlenmesi makasın daha da açılmasına neden oldu. Bu da fiyatları artırdı” dedi.
Afyon, ayrıca tatil bölgelerindeki yüksek doluluk oranının yarattığı talep artışında sektörün hazırlıksız yakalandığını vurguladı. Afyon, “Yumurtanın üzerine vurulan ve organik, serbest dolaşan ve kümeste özgür dolaşan tavuk yumurtalarının kümes tavuğu yumurtaları ile hiçbir farklılığının olmadığının anlaşılarak yumurtaya gerçek değerinin verilmesinin de fiyat artışta etken oldu” diye konuştu.
MALİYET YÜZDE 60 ARTTI: ÜRETİCİNİN KÂRI YOK
Afyon, geçen yıl eylül ayında tonu bin 150 TL olan yemin, şu anda bin 550 TL’ye çıktığını, diğer girdi artışları ile üretim maliyetlerinin yüzde 60 oranında arttığını belirtti. Afyon, yapılan zamların yumurta üreticisi açısından bir kârlılık oluşturmadığını vurguladı.
"YILLIK ORTALAMA ALINDIĞINDA YÜZDE 10 KÂR"
“Yumurtaya zam geldi diyebilmek için, yumurtanın ilk fiyatına ve olması gereken fiyatına bakmak gerek” diyen Afyon, şöyle devam etti:
“Yüzde 50 zarar eden ürünün fiyatına, yüzde 100 artış gelirse ürün sadece maliyet fiyatına yeni yükselir. Yüzde yüz kâr ediliyor anlamı çıkmaz. Fiyat artışlarını, üretici fiyatını kendi içinde, tüketici fiyatlarını kendi içinde değerlendirmek gerekir. Sürekli dalgalanan ve zaman zaman zarar eden yumurtanın fiyat artışını yıllık ortalamadan alındığında yumurtanın üreticisine ancak yüzde 10 kâr getirisi olur.
"YUMURTANIN DEĞERİ DAHA YÜKSEK OLMALI ÇÜNKÜ PROTEİN KAYNAĞI"
Marketten alınan 30 adetlik yumurta yaklaşık 2 kg gelir, bu da 260 gr protein. 30 adet yumurtanın üreticiden çıkışı yaklaşık 12 TL ve tüketiciye yaklaşık 18 TL’ye ulaşır. Sağlıklı normal bir insanın günlük ihtiyacı olan 50 gr. protein 4 adet yumurtadan yani 3 TL’ye karşılanır. 1 kg protein kaynağı yanında zengin vitamin ve mineral deposu yumurtanın değeri daha yüksek olmalı. Yatırımcısına makul kâr bırakıp sektör ve işletmesinin devamlılığını sağlamalı. Maliyetinden kısa süreli de olsa yüksek kârla satmak, sektöre yapılacak aşırı kapasite artışları, üreticilerin yıllarca zarardan kurtulma mücadelesi vermesine sebep olacak.”
"MARKETLERİN SABİT KAR ORANI YÜZÜNDEN TÜKETİCİYE YANSIYOR"
Yumurta üreticilerinin hiçbir zaman ürünü satanlar kadar para kazanmadığını kaydeden Manisa Yumurta Üreticileri Birliği Başkanı Can Sağır, üreticinin üretim maliyetlerine yüzde 40 zam geldiğini, fakat bu zammın marketlerin sabit kâr oranları nedeniyle tüketiciye misliyle yansıdığını vurguladı.
"YUMURTA ÜRETİCİLERİ ZOR GÜNLER GEÇİRİYOR"
Şu anda Türkiye’nin en önde gelen tavuk ve yumurta üreticilerinin dahi oldukça zor günler geçirdiğini söyleyen Sağır, ‘’Geçen yıl çıplak yumurtanın maliyeti 22 kuruş iken bu yıl en az 30 kuruşa çıktı. Üreticilerimiz zamlardan dolayı yeni sürüleri yetiştiremez hale geldi ve haklı olarak üretimi azalttı. Azalan üretim arz-talep dengesizliği oluşturdu ve bu durum, hem üretici hem de tüketicilere zam olarak yansıdı’’ dedi.
"VATANDAŞLAR BİZDEN KAYNAKLI OLMADIĞINI ANLAMIYOR"
'Bir koli yumurtanın geçen yıl kümes çıkış maliyeti ortalama olarak 8 lira' olduğunu aktaran Can Sağır, “Bu yıl maliyetler ise 10 lirayı buluyor. İşin özüne bakıldığında üretici tarafında yüzde 20-25 oranında bir zam var. Fakat üreticinin maliyet giderlerinde yüzde 40 oranında artış var. Geçen yıl 85 ila 90 kuruş arasında olan yem maliyetleri şu anda 1 lira 50 kuruşa yükseldi. Vatandaşlar yumurtaya gelen zamların üretici kaynaklı olmadığını doğal olarak anlayamıyor. Üreticiler yumurtaya yüzde 90 ile yüzde 100 arasında zam yapmadı. Yumurta satış noktaları ve marketler kâr oranlarını daima sabit tutuyor. 5 liraya aldıklarını yumurtanın üzerine de yüzde 30 kâr zammı ekliyorlar, 10 liraya aldıkları yumurtanın yüzerine de yüzde 30 kâr zammı ekliyorlar. Hal böyle iken 5 liraya eklenen yüzde 30 kâr ile 10 liraya eklenen yüzde 30 arasında büyük bir fiyat farkı oluşuyor. Tüketicimiz bu farklı baz alıyor’’ ifadelerini kullandı.
