Fatih ERBOZ/ANKARA
Vergi politikasındaki yanlışlık, bütçenin dolaylı vergilerle finanse edilmeye çalışılması, 2019'da bütçe açığını, hükümetin koyduğu hedefle 80 milyar TL'ye tırmandıracak. Hükümet bu açığı da yine iç ve dış borçla finanse edecek. CHP Denizli Milletvekili Kazım Arslan, Türkiye'nin ekonomide yapısal tedbirler alınmaması nedeniyle 2019 yılı içinde de borçlanacağının anlaşıldığını belirtti. Arslan, şunları söyledi:
"Devlet 2019'da 200 milyar lira borçlanırken bunun 155 milyar lirası iç borç, 45 milyar lirası dış borç olacak çıkardığımız sonuç bu. 2018 yılında 71 milyar lira faiz ödenirken 2019 yılında ise bu rakam 107 milyar liraya kadar çıkacak. 107 milyarın 26 milyar lirası için aflar, cezalar, yapılandırmalar, bedelli askerliklerle kaynak bulunacak, kalan 81 milyar lira net borçlanma yaratılacak. 2019 iç borcunun anapara ödemesi 82 milyar 800 milyon lirayken, çok çarpıcı biçimde 2019'da iç borcun sadece faizine 81 milyar 700 milyon lira ödenecek. Yani 2019'da vadesi gelmiş iç borcun anaparası kadar faize para ödeyeceğiz. İşte borcu borçla kapatmanın, borç kadar faiz ödemenin yarattığı tablo."
Konuttaki vergi indirimi ve faiz düzenlemesi sonrası Ekim ayı konut satışlarının yüzde 19 artarak 147 bin'e çıktığına dikkat çeken Arslan, "Ancak bu konutlar nasıl alınabildi diye baktığımızda, faizlerin hala yüksek seyretmesi nedeniyle; son 1 yılda ipotekli konut satışı yüzde 79 düştü. Bu düşüş sonucunda ipotekli konut satışı 8 bine geriledi. İpoteksiz konut sayısı yüzde 64 artarak 139 bine çıktı. Bunun anlamı ise büyük ölçüde dövizi ya da diğer yatırımı değer kazanan kişilerin, özellikle yabancı ve gurbetçilerin konut alma sayısının artmasıdır. Döviz artışıyla kazananlar, yatırımdan ziyade konuta yönelmiştir" diye konuştu.
Ocak-Ekim döneminde 10 ayda 771 milyar liralık 17 milyon çek kesildiğini dile getiren Arslan, karşılıksız çek tutarının da yüzde 50 artışla 21 milyar liraya yükseldiğini bildirdi. Arslan, protesto edilen senetlerin ise 1 yılda yüzde 39 artışla 12.8 milyar lira olduğunu aktardı.
Gelişmekte olan ülkelerde kişi başına düşen gelirin 2012- 2018 yılları arasında arttığını ifade eden Arslan, "Gelişmekte olan 15 ülke üzerinden yapılan karşılaştırmaya göre; kişi başına gelir 2002-2018 arasında ortalama bin 603 dolardan 6 bin 795 dolara yükseldiği yani 4.24 kat arttığı belirtiliyor. Buna karşın Türkiye'de kişi başına gelir artışı 16 yılda sadece 2.43 kat oldu" dedi.
Arslan, IMF tahminine göre bu 15 ülkenin enflasyon ortalamasının 2019'da yüzde 3.1 olacağı öngörülürken, Türkiye'ye dair tahminin yüzde 15 olduğunu söyledi.
5 BANKA ARACILIĞIYLA ALTIN TAHVİLİ İHRACI
Hükümetin iç ve dış borçlanması yeni enstrümanlarla tam gaz sürüyor. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, 5 banka aracılığıyla 17 Aralık Pazartesi günü altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikası ihracına başlayacaklarını bildirdi.Albayrak, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, vatandaşlara altın birikimleri için güvenli bir yatırım aracı sunduklarını aktararak, "5 banka aracılığıyla pazartesi günü başlayacak altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikasıyla vatandaşlarımız hem kendileri kazanacak hem de ülke ekonomisine katkıda bulunacak." değerlendirmesinde bulundu. Öte yandan Hazine ve Maliye Bakanlığı'nca, bireysel yatırımcılara sunulan finansman araçlarının çeşitlendirilmesi ve yatırımcı tabanının genişletilmesi amacıyla avro ve dolar cinsinden devlet tahvili ihracı da pazartesi günü başlayacak. Bu kapsamda, 17-21 Aralık'ta euro ve dolar cinsinden devlet tahvili ihracı gerçekleştirilecek.
ÖZEL SEKTÖRÜN DIŞ KAYNAĞI 229 MİLYAR DOLAR
Merkez Bankası'nın verilerine göre, özel sektörün toplam dış borçları, Ekim sonu itibarıyla 229 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Özel sektörün uzun vadeli dış borçları on aylık dönemde 9.1 milyar dolar azalarak 2313 milyar dolara, kısa vadeli dış borcu (ticari krediler hariç) 2.7 milyar azalarak 15.9 milyar dolara geriledi. Merkez Bankası'ndan konuya ilişkin açıklamasında şu tespit ve değerlendirmeler yapıldı: "Ekim sonu itibarıyla, özel sektörün yurtdışından sağladığı kredi borcu gelişmeleri incelendiğinde, 2017 yıl sonuna göre uzun vadeli kredi borcunun 9.1 milyar dolar azalarak 213 milyar dolar, kısa vadeli kredi borcunun (ticari krediler hariç) ise 2,7 milyar dolar azalarak 15.9 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
"Borçluya göre dağılıma bakıldığında, uzun vadeli kredi borcuna ilişkin olarak, bir önceki yılsonuna göre bankaların kredi biçimindeki borçlanmalarının 7.1 milyar dolar azaldığı, tahvil ihracı biçimindeki borçlanmalarının ise 1.6 milyar dolar azalışla 28.9 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
