Ada'ya barış getiren Kıbrıs Barış Harekatı'nın üzerinden 47 yıl geçti

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) tarafından gerçekleştirilen Kıbrıs Barış Harekatı'nın üzerinden 50 yıl geçti. Osmanlı Devleti, 1878'de Rusya ile yapılan savaştan sonra Kıbrıs'ı yardım karşılığında İngiltere'ye kiraladı ve ada, 5 Kasım 1914'te İngiltere tarafından tamamen ilhak edildi. 1923'te imzalanan Lozan Anlaşması ile Kıbrıs, İngiltere'ye devredildi.

Kıbrıs'ın ve Anadolu'nun batı yakasının Yunanistan'a bağlanmasını hedefleyen "Enosis" hayalleri, 1821'den beri Kıbrıslı Rumlar tarafından sürdürüldü. İngiltere yönetiminde Yunanistan'ın desteğiyle, bu planlarını açıkça ilan etmeye başladılar.

Adanın tamamını diplomatik yollardan ele geçiremeyeceklerini anlayan Kıbrıslı Rumlar, terör örgütü "EOKA"yı kurdu. EOKA, 1 Nisan 1955'te kanlı eylemlerine başladı ve 1958 sonuna kadar 400 Rum, 109 Türk ve 100 İngiliz'i öldürdü; ayrıca 33 Türk köyündeki halk, EOKA'nın saldırıları nedeniyle göç etmek zorunda kaldı.

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-2.jpg

Kıbrıslı Türkler, saldırılara karşı direniş teşkilatları kurarak 1958'de güçlerini Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT) altında birleştirdi. Adadaki kaos ortamı Zürih ve Londra Antlaşmaları'na kadar sürdü. 11 Şubat 1959'da imzalanan antlaşmalarla İngiltere, Türkiye ve Yunanistan'ın garantörlüğünde Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kurulması kararlaştırıldı. Ancak Kıbrıs Türk toplumuna 1960 Anayasası ile sağlanan haklar, 1963'te Rum tarafının tek taraflı kararıyla kaldırıldı ve bu tarihten itibaren Türk toplumuna yönelik silahlı saldırılar yeniden başladı.

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-3.jpg

EOKA'nın 20 Aralık 1963 gecesi Lefkoşa'nın Tahtakale semtinde gerçekleştirdiği saldırılarda Kıbrıs Türkü Zeki Halil ve Cemaliye Emirali şehit edildi. Bu olaylar, "Kanlı Noel" olarak adlandırıldı; toplamda 364 kişi şehit düştü, 103 Türk köyü boşaltıldı ve yaklaşık 25 bin kişi evlerinden edildi. Rum çeteleri, 24 Aralık 1963'te Lefkoşa'nın Kumsal bölgesinde yeni saldırılara girişti. Kıbrıs'taki Türk Alayı'nda doktor olan Binbaşı Nihat İlhan'ın eşi Mürüvvet İlhan ve çocukları, banyo küvetinde ölü bulundu. Bu olay, "Kumsal Katliamı" olarak kayıtlara geçti.

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-4.jpg

5 Ağustos 1964'te Rum ve Yunan birlikleri Erenköy bölgesindeki Kıbrıs Türk halkına saldırdı. Yunan uçaklarının bombalaması sonucu birçok Türk şehit oldu. Türkiye, buna karşı sınırlı bir hava harekâtı düzenleyerek Türk halkına yönelik olası bir toplu katliamı önledi ve Rum birliklerini bozguna uğrattı. 8 Ağustos 1964'te uçağı düşürülen Türk pilot Yüzbaşı Cengiz Topel, Rumlar tarafından esir alındı ve işkenceler sonucunda şehit oldu.

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-5.jpg

Türkiye, 20 Temmuz 1974'te garantör devlet olarak müdahale hakkını kullandı ve Türk Silahlı Kuvvetleri Kıbrıs Barış Harekatı'na başladı. Birleşmiş Milletler'in çağrısıyla 22 Temmuz 1974'te ateşkes sağlandı. Taraflar arasında 25 Temmuz 1974'te "Cenevre Görüşmeleri" başladı, ancak Yunanistan ve Rum tarafının isteklerini kabul etmemesi ve adadaki Türk halkına karşı katliam tehdidi ikinci harekâtı zorunlu kıldı. Bu bağlamda, 14 Ağustos 1974'teki "İkinci Kıbrıs Barış Harekatı" ile adaya barış ve huzur getirildi. Türk Silahlı Kuvvetleri harekât süresince 498 Mehmetçik ve 786 Kıbrıslı mücahidi şehit verdi.

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-6.jpg

Kıbrıs Barış Harekatı'nın gelişimini ayrıntılı bir şekilde takip eden Anadolu Ajansı (AA), harekâtın başladığını da dünyaya ilk duyuran kurum oldu. TSK'nın 20 Temmuz 1974'te saat 06.00'da başlattığı harekât, AA tarafından saat 06.10'da "Başbakan açıkladı: Kıbrıs'tayız" başlığıyla duyuruldu. Başbakan Bülent Ecevit'in, harekâtın başladığını duyuran açıklamasıyla birlikte, Türk Ordusu'nun barış için Kıbrıs'ta olduğu ifade edildi.

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-7.jpg

Harekatın tüm yurtta duyulmasının ardından, gelişmeleri ve gözlemleri anbean aktaran AA muhabirleri, şu bilgileri paylaştı: "Anadolu Ajansı, harekâtın başladığını hızlı bir şekilde geleneksel flaş... flaş... flaş... işaretiyle Türk yayın organlarına bildirmiştir. Başbakan Ecevit'in harekâtın başlaması ile ilgili açıklaması, kısa zamanda yurdun dört bir yanına ulaştı. Radyolarının başında bulunan yurttaşlarımız, harekâtla ilgili haberleri heyecan ve sevinçle dinlemeye başladı.

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-8.jpg

Türkiye'deki radyolar, Kıbrıs Harekatı'nın başlaması üzerine programlarında değişiklik yaparak marşlar çalmaya başladı. Anadolu Ajansı, TRT ve gazete bürolarının telefonları sürekli meşguldü; vatandaşlar, tarihi karar hakkında bilgi almak için adeta yarıştı. Yabancı radyolar ve ajanslar da yayınlarını keserek Türk Silahlı Kuvvetlerinin dünya barışı için Kıbrıs'ta harekâta başladığını duyurdu."

Ajans, harekâtın gelişimi hakkında geçirdiği diğer bültende, Başbakan Ecevit'in açıklamalarına da yer verdi. Ecevit, Kıbrıs'ta indirme ve çıkarma harekâtına başlandığını belirterek, "Allah milletimize, tüm Kıbrıslılara ve insanlığa hayırlı etsin." dedi. Başbakan Yardımcısı Necmettin Erbakan da, "Karşımızda bir mukavemet görmezsek herhangi bir kan dökülmesi olmayacaktır. Bu harekât, Kıbrıs'ta dünya sulhunun teminine yardımcı olacaktır." şeklinde konuştu.

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-9.jpg

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-10.jpg

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-11.jpg

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-12.jpg

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-13.jpg

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-14.jpg

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-15.jpg

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-16.jpg

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-17.jpg

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-18.jpg

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-19.jpg

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-20.jpg

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-21.jpg

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-22.jpg

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-23.jpg

kibrisa-baris-ve-huzuru-getiren-harekatin-50-yili-yenicag-24.jpg

İlgili Haberler