İktidardakiler, "Alevî açılımı"ndan bahsettiler. Bu bir seçim işareti idi. Karşısındakiler, ön kesmek için, Prof. Dr. Hayrettin Karaman''ın Alevîleri İslam dışına itmeye varan fetvasını piyasaya sürdüler. İktidar zaten ne açılımı yaparsa yapsın, Alevîleri kendisine döndürmesi hiçbir zaman mümkün değil. Bunun altını çizelim önce.

O fetvasında H. Karaman ne diyordu: "... Eğer bilerek Aleviliğini koruyorsa, Alevilere ait olup İslam ile bağdaşması mümkün olmayan inançları ve uygulamaları muhafaza ediyorsa o genç ile Sünni bir kız evlenemez."

Saray''ın fetvacısı H. Karaman''ı elbette Kanunî''nin fetvacısı Şeyhülislam Ebussuûd ile yan yana getiremeyiz. Benzer iki noktalarına da işaret etmeden geçemeyeceğim. İkisi de faizde ve Alevîlikte hassas.

Ebussuûd, katılım bankacılığı muadili diyebileceğimiz para vakıflarında faiz işlemesine cevaz vermiştir. H. Karaman da yanılmıyorsam bu tür bankalara danışmanlık yapmış ve faizin sınırlarını belirlemiştir. Neyse... Asıl konumuza gelelim.

Geçmişte Alevî dedelerle, Bektaşî dedebabalarla görüştüğümü, cemlerine girdiğimi belirmiştim.

Dr. Metin İzeti ilahiyatçı. Makedonya Kalkandelen''den. Türkiye''de Balkan Bektaşîleri üzerine doktora yaptı. Muhtemelen Hayrettin Karaman''dan da feyiz almıştır. Kendisiyle Kalkandelen''de konuşmuştum. Bütün röportajı buraya almak isterdim. "Alevîler ve Bektaşîler Arasında" kitabımızda var. Önce ondan bir değerlendirme vereceğim.

-Bektaşîlerin ibadetleri hususunda soracağım. Israrla sordum: Namaz kılar mısınız? "Kılarız." dediler. Ayrıca sabah ve akşam meydan duası yaptıklarını, buraya da Bektaşî olmayanların asla giremeyeceğini söylediler. Bunlar gerçekten beş vakit mi namaz kılarlar?

-Şöyle söyleyeyim...Bir gerçek Bektaşîlik var, bir de bugün Balkanlarda yaşanan Bektaşîlik. Türkiye''de de birçok noktada aynı. Türkiye''de farklı Bektaşîlik anlayışı var yani...

-Daha çok ateist Bektaşîlik...

-Ateist Alevîlik anlayışı daha çok. Beş vakit namaz Bektaşîlikte var. Tarikat nedir? Tarikat bir baklava gibidir. Yani çorbası, yemeği olmadan baklava gelmez. Şeriat olacak, bunun üzerine daha fazla ibadet olacak. Bektaşîlikte beş vakit namaz var. Bugün Bektaşîler beş vakit namaz kılmıyor... Anlaşalım! Balkanlardan bahsediyorum. Ama "Namaz vardır." diyor babalar. Size de söylemişlerdir, bana da söylediler. "Ne yapıyorsunuz?" deyince "Niyaz yapıyoruz." diyorlar. Sabah akşam dua dedikleri odur. "Namazımız niyazımızdır." Bektaşîlerin meşhur sözüdür. Sabah duha vakti ve akşamları akşamdan önce duaları vardır. Burada ne yapıyorlar? Genelde sohbet şeklinde yürüyen, bazen saz eşliğinde bazı ilâhîler söylerler, dualar yaparlar. "Bu dualar yeterlidir." diyenler de var, "Bu dualar yeterli değildir." deyip namaz kılınıp bu dualar yapanlar da var... Balkan Bektaşîleri ile konuştuğunuz zaman -Türkiye''de de belli bölgelerde böyledir- "Bu sırdır." derler. Pek de öyle sır değildir. Gerçekten Bektaşîler âyinlerine yabancıları almazlar. Ama âyinlere "Sırdır." demek, bana göre yanlıştır. Bektaşîlerin iki dönemi vardır. Sultan Mahmud''dan sonraki dönem bir... İçlerine kapanmışlar; çünkü, devletten korkuyorlar. 1925''te tekke ve dergâhların kapanması yüzünden de içlerine kapandılar. Bu içe kapanma bugünkü Bektaşîlerde de devam etmiş. Bundan dolayı ben babalara da söyledim. Siz "Sırdır." dedikçe iftiralar da isnat ederler. Meselâ mum söndü olayı... mum söndü olayı, ne Türkmen, ne de Arnavut mantalitesine uyan bir olaydır. İffet anlayışı Türklerde de Arnavutlarda da İslâmdan önce de var. Mum söndü olayı yoktur. Ama kadın ve erkek ibadeti beraber yaptıklarından dolayı isnat edilmiş. Ama kabahat kendilerinde... Dua neden sır olsun!

Hayrettin Karaman''ın fetvası, derin uçurum açıyor. Konu kapanacak gibi değil. Biz de gördüklerimden, dinlediklerimden yazmaya devam edeceğiz.