ABD'de bulunan 17. yüzyıla ait tapuya göre, ülkeye yerleşimci olarak gelen ilk Müslüman'ın Hollandalı bir baba ve Faslı bir anneden doğma Anthony Jansen Van Salee olduğu iddia edildi.
New York’un ünlü Christie's müzayede evi tarafından satışa çıkarılan ve Van Salee’ye ait bilgileri içeren 17. yüzyıla ait tapu, Brooklyn Tarih Kurumu tarafından 27 bin 500 dolara satın alındı.
Kurumun Küratörlük İşleri ve Koleksiyonlar Başkan Yardımcısı Julie Golie, ‘renkli bir kişiliğe sahip ABD’nin ilk özgür yerleşimci Müslümanı’ dediği Van Salee'nin hayatı hakkında bilgi verdi.
Christie’s müzayede evinde tapuyu satışa çıkaran kişinin isminin gizli kalmasını istediğini belirten Golie, “Yaklaşık 4 asırlık bu tapunun bir aile bireyi tarafından satışa çıkarıldığını biliyoruz. İsminin gizli kalmasını istemesi de bu tür açık artırma satışları için gayet normal.” dedi.
“ÖZGÜR BİR MÜSLÜMAN OLARAK YAŞAMIŞ BİRİNİ GÖSTEREN İLK ÖRNEK”
Golie, Brooklyn Tarih Kurumunda, 17. yüzyıla ait geniş ve kapsamlı tapu koleksiyonu bulunduğunu belirterek şunları söyledi:
“New York’a gelen ilk Müslümanların muhtemelen Afrika'dan köle ticareti için getirilen kişiler olduğunu biliyoruz fakat gün yüzüne çıkan 1643 tarihli bu tapu, bildiğimiz kadarıyla ülkede arazi sahibi ve özgür bir Müslüman olarak yaşamış birini gösteren ilk örnek. Anthony Jansen Van Salee’nin hayatında Müslüman kimliğini ne kadar öne çıkardığından da emin değiliz ancak 20. yüzyılın başlarında ona ait bir Kur'an’ın açık artırmada satıldığı bilgisi, kimliğine ve geçmişine dair bazı tahminlerde bulunmamıza imkân sağlıyor.”
'TÜRK ANTHONY’ DENİLİYORDU
O tarihlerde Hollanda kolonisi olan ve “New Amsterdam’’ olarak bilinen New York’ta yaşamış Hollanda kökenliler üzerine çalışmalar yapan “Yeni Hollanda Enstitüsü” (New Netherland Institute) tarihi belgelerinde Van Salee’nin adının sıklıkla geçtiğini söyleyen Golie, şunları kaydetti:
“Özellikle mahkeme kayıtlarında Van Salee için 'Anthony the Turk' yani 'Türk Anthony' olarak da bahsediliyor ama o zamanlar Müslümanlara genel olarak 'Türk' denildiği ve bazı tarihçilere göre burada küçültücü bir sıfatla da kullanılmış olabileceği için ben ilk ismini kullanmayı tercih ediyorum. Tarihçilere göre Anthony, Faslı bir Müslüman kadınla evli Hollandalı denizci Jon Jonsen adlı bir babanın 4’üncü çocuğu. Babası, Kuzey Afrika ve Atlantik’te korsanlık yaparken 1618’de Mağripli Müslüman denizcilere esir düşüyor. Daha sonra İslam'ı seçerek veya ‘Türkleşerek’ 'Murat Reis' adı altında Osmanlı donanmasının hizmetine giriyor. Anthony, ailesiyle Fas’ın Sale liman kasabasında büyüdüğü için kendisine 'Van Salee' deniyor.”
Golie, Van Salee’nin 20’li yaşların başında Hollanda'nın başkenti Amsterdam’da kaldığını, burada Alman kökenli Grietse Reyniers adlı kadınla evlenerek o zamanlar Avrupa'dan Amerika’ya yerleşimci taşıyan koloni firması Hollanda Batı Hindistan Şirketi (Dutch West India Company) ile Amerika’ya göç ettiğini belirterek sözlerini şöyle sürdürdü:
“Anthony, yeni evlendiği eşi Reyniers ile 1630’da ilk yerleşimcilerden biri olarak, benim anladığım, denizci bir babanın oğlu olmasından kaynaklı cesur ve bütün riskleri göze alması sonucu yeni dünyanın fırsatlarından yararlanmak için ‘New Amsterdam' olarak bilinen New York’a geliyor. Muhtemelen babasının varlıklı olmasından ve girişimciliğinden dolayı da kısa sürede bugünkü Wall Street bölgesinin kuzeyinde ilk çiftliğini alıyor ve New York'ta adı öne çıkan arazi sahiplerinden oluyor.”
