Doğuştan işitme kaybı, bebeklerin dünyaya geldiklerinde karşılaştığı en yaygın kronik sağlık sorunlarından biri. Peki, anne karnındaki bir bebeğin sağır olmasına ne sebep oluyor? Bilimsel araştırmalar, viral enfeksiyonların, özellikle sitomegalovirüs (CMV), rubella ve herpes simpleks virüsü (HSV) gibi patojenlerin, bu durumun önde gelen nedenleri arasında yer aldığını gösterdi.
İşte anne karnındaki bebeklerde işitme kaybının nedenleri ve alınabilecek önlemler...
VİRAL ENFEKSİYONLAR VE İŞİTME KAYBI: BİLİMSEL GERÇEKLER
Anne karnındaki bebeklerde işitme kaybının en yaygın nedenlerinden biri, annenin hamilelik sırasında geçirdiği viral enfeksiyonlar.
Frontiers in Microbiology’de yayımlanan bir çalışma, sitomegalovirüsün (CMV) doğuştan sensorineural işitme kaybının (SNHL) en sık bulaşıcı nedeni olduğunu ortaya koydu.
CMV, her yıl yaklaşık 26.500 yenidoğanı etkiliyor ve bu bebeklerin yüzde 10-15’i doğumda semptom gösterdi.
İşitme kaybı, bu bebeklerde doğumda mevcut olabileceği gibi, ilk üç yıl içinde de ortaya çıkabiliyor.
Dr. Margaret Aldrich, “CMV, iç kulakta doğrudan hasara yol açabilir veya bağışıklık sisteminin tepkisiyle iltihaplanmaya neden olabilir. Bu, kokleadaki saç hücrelerine veya işitme sinirine zarar verebilir” dedi.
Rubella (kızamıkçık) da önemli bir risk faktörü. Sound Scouts’a göre, doğuştan rubella enfeksiyonu, sensorineural işitme kaybının en yaygın sonuçlarından biri ve Brezilya’da yapılan bir çalışma, sağırlık vakalarının yüzde 32’sinin rubella kaynaklı olduğunu gösterdi. Rubella, koklea ve stria vaskülaris gibi iç kulak yapılarına doğrudan zarar verdi.
Herpes simpleks virüsü (HSV) ise hem doğuştan hem de doğum sonrası enfeksiyonlarla işitme kaybına yol açabiliyor. Journal of Clinical Investigation’da yayımlanan bir çalışma, HSV’nin yenidoğanlarda bilateral veya tek taraflı işitme kaybına neden olabileceğini bildirdi.
Zika virüsü ve insan bağışıklık yetmezliği virüsü (HIV) gibi diğer virüsler de fetüsün işitme sistemini etkileyebiliyor. Frontiers in Pediatrics’te yayımlanan bir çalışma, Zika virüsünün mikrosefali ve işitme kaybı gibi nörolojik komplikasyonlara yol açtığını gösterdi. HIV’ye maruz kalan yenidoğanlarda ise işitme kaybı riski, annenin viral yüküyle ilişkili.
İŞİTME KAYBININ MEKANİZMASI: VİRÜSLER İÇ KULAĞI NASIL ETKİLİYOR?
Viral enfeksiyonlar, iç kulak yapılarını çeşitli yollarla tahrip ediyor. PMC’de yayımlanan bir inceleme, CMV’nin Reissner membranı ve stria vaskülaris gibi koklea yapılarını bozarak potasyum dengesini altüst ettiğini ve bu durumun saç hücrelerinin zarar görmesine yol açtığını belirtti. Rubella, kokleadaki saç hücrelerini ve sinir liflerini yok ederken, HSV sinir dokularında latent olarak kalarak ilerleyici hasara neden olabiliyor. Bu tür işitme kayıpları genellikle sensorineural tipte, yani iç kulak veya işitme siniriyle ilgili.
Kaybın şiddeti hafif ila derin arasında değişebiliyor ve tek taraflı veya çift taraflı olabiliyor. Bazı bebeklerde işitme kaybı ilerleyici veya geç başlangıçlı oluyor, bu nedenle düzenli işitme testleri kritik önem taşıyor.
RİSK FAKTÖRLERİ VE ENFEKSİYONUN ZAMANLAMASI
Viral enfeksiyonların fetüse etkisi, hamileliğin hangi döneminde geçirildiğine bağlı.
Medscape’e göre, CMV’nin ilk trimesterde bulaşması, ağır sekellerle (mikrosefali, işitme kaybı) sonuçlanırken, üçüncü trimesterde risk daha yüksek ancak semptomlar genellikle daha hafif.
Rubella’nın ilk 12 haftada bulaşması, fetüste yüzde 80 oranında ciddi hasara yol açıyor. HSV’nin ise doğum kanalında bulaşma riski yüzde 90’a ulaşıyor. Annenin bağışıklık durumu da önemli; örneğin, CMV’ye ilk kez hamilelikte maruz kalan kadınlarda fetüse bulaşma riski yüzde 30-40 iken, daha önce enfekte olmuş kadınlarda bu oran yüzde 1,4’e düşüyor.
ÖNLEME VE TEDAVİ: ERKEN MÜDAHALE HAYAT KURTARIYOR
Viral enfeksiyonların neden olduğu doğuştan işitme kaybını önlemek için aşılar ve davranışsal önlemler kritik. Rubella için MMR aşısı, hastalığın gelişmiş ülkelerde neredeyse ortadan kalkmasını sağladı. Ancak CMV için henüz etkili bir aşı bulunmuyor. Dr. Aldrich, “Hamile kadınların CMV’den korunması için sık el yıkama, küçük çocukların tükürük veya idrarıyla temastan kaçınma gibi basit önlemler büyük fark oluşturabilir” dedi. HSV için sezaryen doğum ve antiviral tedaviler önerildi.
Tedavi açısından, CMV’li yenidoğanlarda valgansiklovir gibi antiviral ilaçlar, işitme kaybının ilerlemesini yavaşlatabiliyor, ancak yalnızca semptomatik bebeklerde etkili olduğu biliniyor.
İşitme kaybı kalıcı olduğunda, koklear implantlar veya işitme cihazları kullanılıyor. Clinical Infectious Diseases’ta yayımlanan bir çalışma, CMV kaynaklı işitme kaybı olan çocuklarda koklear implantların konuşma ve dil gelişimini iyileştirdiğini, ancak CMV’siz çocuklara kıyasla daha sınırlı fayda sağladığını gösterdi.
UZMANLARDAN ÖNERİLER
Hamilelikte Aşılama: Rubella gibi aşıyla önlenebilir enfeksiyonlardan korunmak için hamilelik öncesi MMR aşısı yaptırılmalı.
Hijyen Kuralları: CMV bulaşmasını önlemek için el yıkama ve çocuklarla yakın temastan kaçınma önemli.
Düzenli Tarama: CMV veya HSV şüphesi varsa, amniyosentez veya yenidoğan döneminde PCR testi yapılmalı.
İşitme Testleri: CMV’li bebekler, doğumdan sonra düzenli işitme kontrollerine tabi tutulmalı.
