AVM maceramız

Türkiye'nin ilk AVM'si Gallerria'nın açılışına yaklaşık 30 yıl önce yeni bir muhabir olarak ben gitmiştim.

Mevlit okunarak açılan alışveriş merkezini o dönem tam olarak kavrayamamıştım. AVM'nin sahibi iş adamı Hüseyin Bayraktar bile anlatmakta zorlanıyordu.

Bir gün herkes bu tarz merkezlerden gelip alışveriş yapacak. Karnı acıktığında yemeğini yiyecek, kahvesini içip gidecek.

Bayraktar'a göre, bu alışveriş merkezinden insanlar çıkmayacaktı. Bin araçlık otopark yapmışlardı.

Koskoca bin kişi neden burada toplansın ki, diye tepkiler gelmişti.

Gallleria açıldı ve benlenen hareketlilik birkaç ay sürdü. Sonra sessizliğe büründü.

İkinci AK Merkez adı verilen Etiler'deki AVM sesiz sedasız açıldı.

İnsanlar buraya girmek için sıraya giriyordu. 1993 yılında AVM kültürü diye bir şey çıkmıştı. İşte bunun başlatan AK Merkez oldu. Fiyatlar yüksek ama tıklım tıklım.

AK Merkez'e gitmek, oraya takılmak, oradan alışveriş yapmak statü olarak kabul ediliyordu o dönem.

Hatta gazeteler orada muhabirler bile bulunduruyordu. Birçok ünlü buradan alışveriş yapıyor ve zaman geçiriyordu.

En kral magazin haberleri bu AVM'den çıkıyordu.

Sonra 2002 seçimleri ve AKP iktidara geldi.

Fabrika yerine bu alışveriş merkezlerini inşa etmeyi ekonomik kalkınmanın aracı olarak gören politika bugün bu sayının 400'ün üzerine çıkmasına neden oldu. Doğu Anadolu da dahil, şehrin fabrikaları yıkılıyor ve AVM yapılıyordu.

Sadece İstanbul Levent'te 3 AVM yan yana yapıldı. O bölgedeki AVM sayısı 6.

AVM'lerdeki dükkân kiraları akılları zorluyordu. Fabrikaya ve üretime ne gerek var ki! Yap AVM topla kirayı!

***

2018 Türkiye'de AVM ekonomisinin çökmeye başladığı yıldır. Üretmeyip sadece inşaat ile büyüyen Türk ekonomisi 2018'de açık ve net bir şekilde "buraya kadar" dedi. Çünkü dünyanın hiçbir yerinde üretime değil de tüketim ve inşaata dayalı bir ekonomi modeli kabul edilemezdi.

Türkiye bunu ancak 2018 yılına kadar götürdü.

2009 AVM'lerin boş kalmaya başladığı yıldır. Dolarla ödenen kiralar Türk lirasına çevrildi. O da yetmedi düşürüldü. O da kurtaramadı ve bazı markalar AVM'leri terk etmeye başladı. Bugün hangi AVM'ye giderseniz gidin mutlaka onlarca boş dükkân göreceksiniz.

AVM'lerin yönetimleri artık doğru dürüst aidat bile toplayamaz hale geldi.

***

Geldik günümüze.

Hiçbir şey eskisi gibi olmayacak denilen döneme. Yani Koronalı günlere.

Korona virüs ile ilk kapatılan AVM'ler oldu.

AVM sahiplerinin isyanı başladı. Çünkü kiracılar virüsü mücbir sebep kabul edip kira ödemiyordu.

Devreye politikacıları sokan AVM işletmecileri sonunda bayram öncesi açtırma kararı aldılar.

Sosyal mesafe diye Vali'lerin bile sokaktaki vatandaşa fırça attığı bir dönemde, binlerce insanı kapalı mekanlarda toplamanın yolu açılacak.

Buna da adına Bilim Kurulu denilen doktorlar heyeti onay verecek.

Bu konuda hiçbir yorum yapmıyorum. Sadece vatandaşlara şunu sormak istiyorum:

40 gündür annesini ve çocuklarını evde karantina altında tutan kaç kişi bu insanları bu mekanlara götürecek?

AVM kültürü de ticareti de korona ile çökmüştür.

Tıpkı Türk ekonomisinin yaşadığı büyük krizi ısrarla kapatmak istenilmesi gibi bu da gizleniyor.

Başımıza ne geldiyse AKP iktidarının AVM sevdasından geldi.

Bunu halen görmemek ve ısrarla direnenlere destek vermenin bedeli sadece para değil sağlığımız da olacaktır.

 

dfs-004-001-011-001-001.jpg

Yazarın Diğer Yazıları