'Çöl Kaplanı' Fahreddin Paşa'nın arşivi açıldı: Bu fotoğrafları ilk kez göreceksiniz

"Medine müdafii" ve "Çöl Kaplanı" olarak anılan Ömer Fahreddin Türkkan Paşa, 22 Kasım 1948'de vefat etti. İngiliz destekli isyancılara karşı büyük bir kahramanlıkla Medine'yi savunan Ömer Fahreddin Paşa'nın arşivi erişime açıldı.

Fahreddin Paşa, 1868 yılında günümüzde Bulgaristan sınırları içerisinde yer alan, Tuna Nehri kıyısında kurulu Rusçuk’ta dünyaya geldi.

ERMENİ TERÖRÜ İLE MÜCADELE ETTİ

Fahreddin Paşa, 1888’de Harp Okulu’nu, 1891’de Erkân-ı Harbiyye’yi bitirerek orduya katıldı. 12. Kolordu Komutanı olarak Musul’da bulunduğu sırada ise Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı’na girdi. 26 Ocak 1915 tarihinde Komutanlık görevi yanında Dördüncü Ordu kumandan vekilliğine atandı ve bir yandan tehcîre tâbi tutulan Ermenileri yerleştirirken bir yandan da Urfa, Zeytun, Haçin, Musadağı bölgelerindeki Ermeni ayaklanmalarını bastırdı.

Fahreddin Paşa'nın Balkan Harbi`nde Tekirdağ'da 31. Tümen'de yer alan karargah çadırı ve askerleri

İngilizlerin işgale kalkıştığı Medine'yi, en yakın Osmanlı ordusu birliği bin 300 kilometre uzakta olmasına rağmen 2 yıl 7 ay teslim etmeden savunan Fahreddin Paşa, fotoğrafçılığa da yakın ilgi duyuyordu.

600'den fazla fotoğraftan oluşan koleksiyonu, oğulları Selim Türkkan ve Orhan Türkkan tarafından 1985 yılında Türk İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi'ne (IRCICA) bağışlandı. Hazine değerindeki arşiv IRCICA tarafından kamuoyunun erişimine açıldı.

Haydarpaşa-Ankara demiryolu hattında Bilecik'te Bekdemir Köyü Köprüsü

Koleksiyonda Fahreddin Paşa'nın Medine'deki askeri faaliyetleri ve harekâtları, Medine'de açılan kuyular ve yollar gibi inşa çalışmaları, Fahreddin Paşa'nın Türkiye Cumhuriyeti elçisi olarak atanmasının ardından Afganistan'a yaptığı yolculuk ve bu bölgedeki diğer görevleriyle ilgili fotoğraflar yer alıyor.

Fahreddin Paşa'nın çektiği Kandilli Rasathanesi'nden Kavaklara doğru Boğaziçi'ni gösteren fotoğraf

Kayseri Memleket Hastanesi

Samsun Hamidiye Hastanesi

1909`da Ayvalık`dan genel bir görünüş

Trabzon'da çıkarma alanının yakınındaki askeri depolar

Paşa 1916 yılında, gösterdiği kahramanlık ve fedakarlıkla adını Türk tarihine altın harflerle nakşettiği görevine atandı. 28 Mayıs 1916’da Dördüncü Ordu kumandanı Cemal Paşa tarafından Medine’ye gönderildi.

Mekke Şerifi Hüseyin’in isyana hazırlandığı haberinin alınması üzerine verilen görev neticesinde 31 Mayıs’ta Medine’ye ulaştı. Şerif Hüseyin ve dört oğlu 3 Haziran 1916’da bölgede isyanı başlattı.

Erkan-ı Harp Feriki Fahreddin Paşa

50 bin kişilik isyancılara karşı emrindeki 15 bin askerle kahramanca savunma yapan Fahreddin Paşa, 27 Haziran 1916 tarihinde isyancıları yenilgiye uğrattı.

Trabzon sahili

İngilizler tarafından “Türk kaplanı” diye adlandırılan Fahreddin Paşa 27 Ocak’ta savaş esiri olarak Mısır’a gönderildi. 5 Ağustos’ta Malta’ya sürgün edildi. Sürgün sırasında, savaş suçlularını yargılamak üzere işgalci devlet tarafından İstanbul’da kurdurulan ve başkanından dolayı halk arasında Nemrud Mustafa Dîvânıharbi adı verilen mahkemece ölüme mahkûm edildi. Ancak Fahreddin Paşa Ankara hükümetinin gayretleriyle 8 Nisan 1921’de Malta’dan kurtuldu.

Doğu Anadolu kıyafetli bir kadın

Berlin’de karşılaştığı Enver Paşa’nın daveti üzerine Moskova’ya geçti. Burada İslâm İhtilâl Cemiyetleri İttihadı Kongresi’ne iştirak etti. 24 Eylül 1921’de Millî Mücadele’ye katılmak için Ankara’ya geldi. 9 Kasım 1921’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Kâbil sefirliğine tayin edildi. Türk-Afgan dostluğunun gelişmesinde önemli rol oynadı. Ruslar’la mücadele eden Başkırdistan Cumhurbaşkanı Zeki Velidi Togan’a yardımda bulundu. 12 Mayıs 1926’da görevinin sona ermesi üzerine yurda döndü. 5 Şubat 1936’da Türk Silâhlı Kuvvetleri’nden tümgeneral rütbesiyle emekliye ayrıldı. 22 Kasım 1948’de vefat etti ve vasiyeti üzerine Rumelihisarı’na defnedildi.

Kaynak: IRCICA Fahreddin Paşa koleksiyonu