Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Nedir?

DEHB, çocuklarda ve gençlerde daha sık görülen davranışsal ve ruhsal hastalıklar sınıfına girer ve genellikle çocukluk çağı hastalığı olarak görülür.

Belirtileri arasında dikkat toplamada güçlük, aşırı aktivite ve davranışları kontrol etmede güçlük bulunur. Bu bozukluk, DSM-5’e göre, beynin öz-yönetim sistemindeki karmaşık gelişimsel bir gecikme olarak anlaşılmaktadır ve tanısı, kişinin yaşam tarzını ciddi şekilde bozuyorsa veya gözle görülür acıya yol açıyorsa doğrulanır.

Tedavi yöntemleri arasında rehberlik, yaşam stilinde değişiklikler ve ilaçlar bulunmaktadır. DEHB’nin tedavisi kişiye özel olup, uzman bir sağlık profesyoneli tarafından yönlendirilmesi gerekmektedir.

Erişkinlerde de görülebilen bu bozukluk, erkeklerde daha sık teşhis edilirken, erişkin çağa yaklaştıkça kadınlarda görülme sıklığı artmakta ve erkeklerle neredeyse eşitlenmektedir.

DEHB'NİN NEDENLERİ NELERDİR?

DEHB’nin kesin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, uzmanlar genellikle bu durumun birden fazla faktörün birleşimi sonucu ortaya çıktığını düşünmektedirler. DEHB’nin oluşumunda rol oynayan faktörler şunlardır:

• Genetik: DEHB’nin gelişiminde genetik faktörler önemli bir rol oynar. Ebeveynlerinden biri DEHB olan çocukların bu bozukluğa yakalanma riski daha yüksektir.

• Beyindeki Kimyasal Maddeler: Beyindeki bazı kimyasal maddelerin (dopamin, norepinefrin ve serotonin gibi) düzgün işlev göstermemesi, DEHB semptomlarına neden olabilir.

• Beyindeki Sinir Ağları: Beyindeki sinir ağları arasındaki sinyal iletiminin bozulması da DEHB’nin oluşumuna katkıda bulunabilir.

• Çevresel Faktörler: Düşük doğum ağırlığı, olumsuz ekonomik şartlar, çocukluk döneminde beyin hasarı, gebelikte annenin sigara içmesi veya uyuşturucu kullanması, gebelik sırasında maruz kalınan toksinler ve annenin gebelikte bazı ilaçları kullanması gibi çevresel faktörler de DEHB’nin gelişimine etki edebilir.

Bu faktörlerin her biri, DEHB’nin oluşumunda farklı derecelerde etkili olabilir ve genellikle bir kombinasyon halinde DEHB’nin gelişimine yol açar. DEHB’nin tanısı ve tedavisi için bir sağlık profesyonelinin rehberliği altında bireysel bir yaklaşım gereklidir.

DEHB'NİN TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

DEHB’nin tedavisi, bireysel ihtiyaçlara göre özelleştirilmiş ve genellikle çok yönlü bir yaklaşım gerektirir. Tedavi planı, genellikle aşağıdaki bileşenleri içerir:

• İlaç Tedavisi: DEHB semptomlarını yönetmek için sıklıkla stimülan ilaçlar kullanılır. En yaygın olarak kullanılan ilaçların etken maddesi metilfenidattır. Alternatif olarak atomoksetin, deksamfetamin, guanfasin ve lisdeksamfetamin aktif maddeleri de kullanılabilir.

• Psikoterapi: Bireyin davranışlarını yönetmesine yardımcı olmak için psikoterapi uygulanabilir. Özellikle bilişsel davranışçı terapi (BDT), DEHB tedavisinde etkili bir yöntemdir.

• Eğitim ve Öğrenme Stratejileri: DEHB olan bireylerin öğrenme ve dikkat becerilerini geliştirmek için özel eğitim programları ve stratejileri kullanılabilir.

• Aile Eğitimi ve Danışmanlığı: Aile üyelerine DEHB hakkında bilgi verilmesi ve onların bu durumla başa çıkma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olunması önemlidir

Her bireyin durumu farklı olduğu için, tedavi planı kişiye özgü olarak belirlenmelidir ve bir sağlık profesyonelinin rehberliği altında uygulanmalıdır. DEHB tedavisi, semptomların şiddetine ve bireyin yaşam tarzına göre değişiklik gösterebilir. Düzenli takip ve değerlendirme, tedavinin etkinliğini artırmak ve gerektiğinde ayarlamalar yapmak için önemlidir.

DEHB TEDAVİSİNDE ALTERNATİF YÖNTEMLER NELERDİR?

DEHB tedavisinde kullanılan alternatif yöntemler, geleneksel tedavi yöntemlerine ek olarak veya bazı durumlarda bunların yerine kullanılabilir. İşte DEHB için bazı alternatif tedavi yöntemleri:

• Yüzme, Spor ve Egzersiz: Fiziksel aktiviteler, özellikle yüzme ve diğer sporlar, dikkat ve konsantrasyonu artırabilir ve hiperaktiviteyi azaltabilir.

• Uyku: Düzenli ve kaliteli uyku, DEHB semptomlarını yönetmede önemli bir rol oynar. Uyku düzeni ve hijyenine dikkat etmek, semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir.

• Meditasyon: Meditasyon ve farkındalık teknikleri, bireylerin odaklanma yeteneklerini geliştirmelerine ve dürtüselliklerini kontrol etmelerine yardımcı olabilir.

• Teknoloji Kullanımı: Teknoloji kullanımını sınırlamak, özellikle çocuklarda ve gençlerde dikkat dağınıklığını azaltabilir.

Bu yöntemlerin her biri, DEHB’nin yönetiminde faydalı olabilir, ancak her bireyin ihtiyaçları farklı olduğu için, bu yöntemlerin kullanımı bir sağlık profesyonelinin rehberliğinde yapılmalıdır. Alternatif tedavi yöntemlerinin etkinliği ve uygunluğu, bireysel duruma göre değişebilir ve bu nedenle herhangi bir alternatif tedaviye başlamadan önce bir uzmana danışmak önemlidir.