Bugün 29 Ekim... Birileri bunu gölgelemeye kalksa da ben ve benim gibilerin gönüllerinden silmeleri mümkün değil. Cumhuriyet düşmanları her yerde var. Ben aldırmıyorum. Siz de aldırmayın.

...

Sert geçen mücadele yıllarından sonra en önemli gün gelmişti. Mustafa Kemal önderliğindeki kadro neticede ülkeyi kurtardı. Bu ekip 29 Ekim 1923 günü geldiğinde Cumhuriyeti ilan etti. Çünkü Kurtuluş Savaşı'nın her kademesinde, milletin bağrından seçilen kimselerle kongreler yapıldı. Yine bunlarla Cumhuriyet ve onun doğal bütünleyicisi olan demokrasi çoktan hedeflenmişti.

Bireylerin hür iradeleriyle seçim yapabildikleri bir cumhuriyet Türk milletinin hakkıydı.

Uyarılara dikkat

Mustafa Kemal'in şu sözleri bundan sonrasına ışık tutacaktı:

"Gelecek nesillerin Türkiye'de cumhuriyetin ilan günü, ona en merhametsizce hücum edenlerin başında yine, cumhuriyetçiyim iddiasında bulunanların yer aldığını görerek şaşıracaklarını asla farz etmeyiniz! Bilakis, Türkiye'nin münevver ve cumhuriyetçi çocukları, böyle cumhuriyetçi geçinmiş olanların hakiki zihniyetlerini tahlil ve tespitte hiç de tereddüde düşmeyeceklerdir."

Mustafa Kemal salonda oturduğu sırada, sakin ve endişesizdi. Zaten Meclis'e yavaş ve emin adımlarla girmişti. Kürsüye de rahat adımlarla çıktı. Görüyordu ki dava, artık kazanılmıştı.

Tartışmalar sona eriyordu. İşin en hoş tarifini eski bir Osmanlı, eski bir müderris ve Osmanlı Devleti'nde de bakanlık ve ayan üyeliği yapmış olan Abdurrahman Şeref Bey yaptı. Zaten Meclis'in de en yaşlı ve en saygı gören adamıydı:

"Hâkimiyeti Millîye, kayıtsız şartsız milletindir... Kime sorarsanız sorun, bu Cumhuriyet demektir. Doğan çocuğun adıdır. Ama bu ad bazılarına hoş gelmezmiş... Varsın gelmesin."

GÜNÜN SÖZÜ

Benim naçiz vücudum elbet bir gün toprak olacaktır, fakat Türkiye Cumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır. MUSTAFA KEMAL ATATÜRK