4 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili Genel Seçimleri'nin üzerinden bir yıl geçti.
BBC Türkçe'nin derlediği habere göre, seçimler öncesi Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan; ekonomiden yolsuzluğa, altyapı yatırımlarından gençlere kadar uzanan geniş bir yelpazede çok sayıda vaatte bulunmuştu.
Bunlar arasında dikkat çeken bazı vaatlerin gerçekleşip gerçekleşmediğini inceledik.
'FAİZ, ENFLASYON VE CARİ AÇIK DÜŞECEK'
Cumhurbaşkanı Erdoğan, seçim manifestosunu açıklarken "Ahdim olsun ki faiz, enflasyon ve cari açık düşecek" demişti.
AKP de 24 Haziran öncesi yayımladığı seçim beyannamesinde "Ekonomide temel prensibimiz, enflasyonun kalıcı bir biçimde düşük ve tek haneli oranlarda tutulmasıdır. Bu prensiple, fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmek konusundaki kararlılığımız devam edecektir" demişti.
Faiz ve enflasyonda vaadin tam aksine bir yükseliş yaşanırken, cari açık ise bir yılda azaldı.
Erdoğan'ın seçim manifestosunu açıkladığı 6 Mayıs 2018'de Merkez Bankası politika faizi yüzde 8'di.
Faiz 1 Haziran'da 16,5'a, 8 Haziran'da 17,75'e, 14 Eylül'de ise yüzde 24'e çıktı.
Böylece Merkez Bankası'nın politika faizi Şubat 2004'ten bu yana en yüksek seviyesine çıkmış oldu.
Enflasyon da benzer bir şekilde artış gösterdi.
Mayıs 2018'de yıllık yüzde 12,15 olan tüketici enflasyonu Ekim 2018'de yüzde 25,24 ile zirveyi gördük ve politika faizi gibi 15 yılın rekorunu kırdı.
“DOLAR DÜŞECEK, BU KADAR EMİN KONUŞUYORUM”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, seçimden kısa süre sonra doların düşeceğini de açıkladı. Erdoğan 11 Temmuz 2018'de "Dolar düşecek bu kadar emin konuşuyorum" dediğinde dolar/TL kuru 4,87'ydi. Kur, o tarihten sonra tüm zamanların rekorunu kırarak Eylül ayında 7,23'ü gördü. 18 Haziran 2019 itibarıyla kur 5,83 civarında.
Seçimlerden önce AKP, istihdam oranını 2023'e kadar yüzde 53'e, kadınların işgücüne katılım oranını da yüzde 41'e çıkarma vaadinde bulunmuştu.
Fakat son bir yılda istihdam oranı artmadı, aksine azaldı. TÜİK verilerine göre yüzde Mart 2018'de yüzde 47,1 olan istihdam oranı bir yıl sonra yüzde 45,4'e düştü. Kadınların işgücüne katılma oranı ise bir puan yükselerek yüzde 34,4 oldu.
Genç işsizliğini ve ne eğitimde ne istihdamda olanların oranını azaltma vaatleri de gerçekleşmedi. Mart 2018'de yüzde 17,7 olan genç işsizliği bir yıl içinde yüzde 25,2'ye çıkarak Türkiye tarihinin rekorunu kırdı.
YOLSUZLUK NE DURUMDA?
Erdoğan'ın vaatleri arasında İstanbul Havalimanı'nın 29 Ekim 2018'de hizmete girmesi de vardı.
Bu vaat 29 Ekim'de kısmen gerçekleşirken havalimanı Nisan 2019'da Atatürk Havalimanı'nın kapanmasıyla tam anlamıyla devreye girdi.
Kanal İstanbul, 3 katlı İstanbul tüneli ve 1915 Çanakkale Köprüsü gibi büyük projelerin de planlanmasına başlanacağı açıklanmıştı.
Çanakkale Köprüsü'nün bir sonraki genel seçime kadar açılması planlanıyor. Son olarak Binali Yıldırım, Ocak 2019'da yaptığı konuşmada köprünün 18 Mart 2022'de hizmete gireceğini söyledi.
3 katlı İstanbul tünelinin ihalesi ise henüz gerçekleşemedi. Geçen yıl Sabah gazetesinin yayımladığı haberde ihalenin Aralık ayında yapılacağı yazılmıştı. Ancak basında yer alan haberlerde son ihalenin 2019 yılına kaldığı yer aldı. Bu süreçte Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Altyapı ve Yatırımlar Genel Müdürü Erol Çıtak, Şubat 2019'da görevden alındı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 24 Haziran'a giderken en önemli vaatlerinden biri olarak Olağanüstü Hâl'in (OHAL) sonlandıracağını açıkladı. Bu vaat 19 Temmuz 2018'de yerine getirildi.
Vadedilen Millet Bahçelerinin de bir kısmı tamamlandı.
Erdoğan seçim öncesinde yolsuzluk ve yoksullukla mücadele için "en önemli hedeflerimiz" demişti.
Uluslararası Şeffaflık Derneği'ne göre yolsuzluk konusunda az da olsa bir iyileşme yaşandı.
Ocak 2019'da yayımlanan Yolsuzluk Algı Endeksi'nde Türkiye yıllardır yaşadığı gerilemenin ardından ilk kez iyileşti.
2017 yılında 40 puanla 81. olan Türkiye, 2018'de 41 puanla 78. sıraya yükseldi. Fakat aynı raporda Türkiye'nin 2013 yılından sonra 10 puanlık düşüşle 28 sıra gerilediği de yer aldı.
Derneğe göre Türkiye 2012'den beri en çok gerileyen beş ülkeden biri.
Yoksulluk konusunda ise TÜİK 2018 veya 2019'a dair bir veri yayımlamadı. Kurumun 2018 verileri Eylül 2019'da yayımlanacak.
Fakat bu süreçte yoksulluk ve açlık sınırlarının önemli ölçüde yükseldiğini söylemek mümkün. Türk-İş sendikasının verilerine göre açlık ve yoksulluk sınırları bir yılda büyük artış kaydetti.
AÇLIK VE YOKSULLUK SINIRI
Tüketici Hakları Derneği'ne göre Türkiye'nin yüzde 20'si açlık, yüzde 80'i ise yoksulluk sınırı altında yaşıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın seçimden önce verdiği bedelli askerlik vaadi de yerine getirildi.
Bir kerelik çıkartılan bedelli askerliğin ardından düzenlemenin kalıcı hale getirilmesi için de yasa hazırlandı.
Hayvan hakları savunucularının sıkça gündeme taşıdığı "Hayvanları Koruma Kanunu", 24 Haziran öncesi kampanya sürecinde yaşanan bir olayla siyasetin gündemi oldu.
Erdoğan, seçimin ardından bu yasayı 100 gün içinde çıkarma sözü verdi. Ancak yasa çıkmadı.
