Futbol ve siyaset. Soğuk savaş gölgesinde gerçekleştirilen ilk Avrupa Şampiyonası

1960 yılında gerçekleştirilen ilk Avrupa Şampiyonası’na sadece dört takım, Fransa, SSCB, Çekoslovakya ve Yugoslavya katılmıştı. Bu da mücadele eden ekiplerin şimdiki formatta doğrudan yarı finalden başlaması anlamına geliyordu.

Sovyet, Yugoslav ve Macar milli takımları 1948'den 1962'ye kadar uluslararası futbol müsabakalarını domine eden komünist futbolunun en güçlü ekipleriydi.

Fransa ile Yugoslavya arasında gerçekleşecek mücadeleyi bütün kamuoyu merakla bekliyordu. Yugoslavlar, 1958 Dünya Kupası’nda karşılaştıkları Fransızları, Kops ve Fontaine’nin ayağından bulduğu gollerle 2-0 mağlup etmişti.

Fransızlar iki yıl sonra ayaklarına gelen intikam şansını kaçırmak istemiyorlar ve bu maçı turnuvayı kazanmaktan bile önemli addediyorlardı. Fakat evdeki hesap çarşıya uymadı ve Yugoslavlar harika bir performans sergileyerek Fransa ağlarına beş gol bıraktı.

UEFA'nın ilk Avrupa Şampiyonası birçok zorlukla karşılaştı. Bir kere dönemin önde gelen milli takımları İngiltere, Batı Almanya ve İtalya katılmayı hemen reddetti.

Turnuva boyunca II. Dünya Savaşı sonrası hakim olan Soğuk Savaş ikliminden kaynaklanan başka sorunlar da ortay çıktı.

En önemli sorun Sovyetler Birliği Milli Takımı’nın turnuvaya ev sahipliği yapan Fransa’ya ulaşımıydı. Olaylar daha önce gerçekleşecek Sovyetler Birliği – İspanya eleme maçında patlak verdi.

İspanya’da iktidar olan General Franco, takımının eleme maçlarının ilk ayağı için Moskova'ya gitmesine izin vermedi. Sovyetler de reste, restle karşılık verdi ve İspanya turnuvadan çekildi.

İspanya’da iktidar olan General Franco, takımının eleme maçlarının ilk ayağı için Moskova'ya gitmesine izin vermedi. Sovyetler de reste, restle karşılık verdi ve İspanya turnuvadan çekildi.

Gary Powers'ın pilotluk yaptığı bir U-2 tipi casus uçağı 1 Mayıs'ta Sovyet toprakları üzerinde düşürüldü. Bu, 16 Mayıs 1960'ta Paris'te başlaması planlanan dört büyük devlet başkanları zirvesi (Fransa, Sovyetler Birliği, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri) planlarının feshedilmesine yol açtı. Turnuvanın başlamasına sadece bir ay kala, doğu ile batı arasındaki gerilim giderek artırıyordu.

Turnuva finaline Sovyetler Birliği ile Yugoslavya çıktı. İki ülkenin milli takımları arasındaki final, aynı zamanda savaş sonrası siyaset ve ideolojinin yansıtılmasıyla da ayrılmaz biçimde ilintiliydi.

Artan tansiyonla birlikte ilk Avrupa Şampiyonası’nın tarihi finali, siyasi açıdan daha da önem kazandı. Sonunda Sovyetler Birliği, Yugoslavya'yı 2-1 yenerek turnuvada zafere ulaştı. Bu maç, iki ülke arasındaki politik gerilimin sahalara yansıdığı pek çok maçtan sadece birisiydi.

Yugoslavya, Tito ile Stalin arasındaki bölünmenin ardından 1948'de Kominform'dan ihraç edildi. Yugoslavya ile Doğu Bloku'nun geri kalanı arasındaki ilişkiler, Stalin'in 1953'teki ölümünden sonra çözülmeye başladı.

Çözülmeden sonra Tito liderliğindeki Yugoslavya ne Sovyet liderliğindeki Doğu Avrupa'ya ne de Batı'nın ekonomik liberalizmine uyum sağladı.

Bütün bu yaşananlar Avrupa Şampiyonası’nın finalini, siyasi açıdan daha da önem kazandı. Bu maç, iki ülke arasındaki politik gerilimin sahalara yansıdığı pek çok maçtan sadece birisiydi.

Sovyetler ve Yugoslavya arasındaki gerginlik dolu mücadelelerin en meşhuru, 1952 Finlandiya Olimpiyat Oyunları’nda Yugoslavya'nın 1-5 geriden gelerek 5-5 berabere kaldığı karşılaşmadır.

İşte bu geçmişten dolayı ilk Avrupa Şampiyonası Finali’nden önce her iki ülkenin de liderleri milli takım oyuncularına maçın siyasi önemini vurgulayan telgraflar gönderdi.

Maç yukarıda da belirtildiği üzere Sovyetler Birliği’nin galibiyetiyle sonuçlandı ve böylelikle Avrupa Şampiyonası’nın ilk şampiyonu Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği oldu.