Beyin felci olarak da bilinen inme, dünya genelinde milyonlarca insanın hayatını tehdit eden bir sağlık sorunu olmasıyla dikkat çekti. Ancak uzmanlar, doğru önlemlerle bu riskin büyük ölçüde azaltılabileceğini belirtti.
Bilimsel araştırmalar ve uluslararası uzman görüşleri, inmenin önlenmesinde dört temel sağlık faktörünün hayati rol oynadığını ortaya koydu: Kan basıncı kontrolü, sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve sigara kullanımından kaçınma.
Erken müdahale ve farkındalık, inme kaynaklı ölümlerin ve kalıcı hasarların önüne geçebildi.
İNME: SESSİZ AMA ÖLÜMCÜL BİR TEHDİT
İnme, beynin bir bölgesine kan akışının kesilmesi veya beyin damarlarının yırtılması sonucu ortaya çıktı.
Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ) göre, her yıl yaklaşık 15 milyon kişi inme geçiriyor; bunların 5 milyonu hayatını kaybediyor, 5 milyonu ise kalıcı engellerle yaşıdı.
ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi’nden nörolog Dr. Victor Urrutia, “İnme, ani başlayan bir felaket gibi görünse de, çoğu vaka önlenebilir risk faktörleriyle bağlantılı. Erken önlem almak, hayat kurtarır” dedi.
The Lancet Neurology’de yayımlanan bir araştırma, inme vakalarının %90’ının yüksek tansiyon, obezite, diyabet, sigara ve hareketsiz yaşam gibi değiştirilebilir risk faktörlerinden kaynaklandığını gösteriyor. Türkiye’de de durum farklı değil.
DÖRT SAĞLIK FAKTÖRÜYLE İNME RİSKİNİ AZALTIN
Uzmanlar, inmenin önlenmesinde şu dört sağlık faktörüne dikkat çekti:
Kan Basıncı Kontrolü: Yüksek tansiyon, inmenin bir numaralı tetikleyici faktörü. American Heart Association’a göre, kan basıncını 120/80 mmHg’nin altında tutmak, inme riskini %40 azaltıyor.
İngiltere’deki Oxford Üniversitesi’nden kardiyolog Prof. Dr. Peter Rothwell, “Hipertansiyon, sessiz bir katildir. Düzenli ölçüm ve gerekirse ilaç tedavisi, inme riskini büyük ölçüde düşürür” dedi.
Sağlıklı Beslenme: Akdeniz tipi diyet, inme riskini azaltmada etkili. The New England Journal of Medicine’de yayımlanan bir çalışma, meyve, sebze, tam tahıl ve zeytinyağı ağırlıklı beslenmenin inme riskini %30 azalttığını gösteriyor.
Düzenli Egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz, kan dolaşımını düzenleyerek inme riskini azaltıyor. Journal of the American Medical Association’a göre, düzenli yürüyüş yapanlarda inme riski %25 daha düşük. Dr. Urrutia, “Egzersiz, sadece kilo kontrolü için değil, damar elastikiyetini artırmak için de kritik” dedi.
Sigaradan Uzak Durma: Sigara, damarları daraltarak ve pıhtı oluşumunu tetikleyerek inme riskini iki katına çıkarıyor. DSÖ verilerine göre, sigarayı bırakanlarda inme riski 5 yıl içinde %50 azalıyor.
ERKEN MÜDAHALENİN GÜCÜ
İnme belirtileri, genellikle ani başlayan yüz, kol veya bacaklarda uyuşma, konuşma bozukluğu ve denge kaybı şeklinde ortaya çıktı.
Uzmanlar, “Hızlı” (FAST) kuralını hatırlatıyor: Yüz (Face), Kol (Arm), Konuşma (Speech) ve Zaman (Time). Belirtiler fark edildiğinde vakit kaybetmeden 112 aranmalı. The Stroke Journal’da yayımlanan bir araştırma, ilk 4,5 saat içinde müdahale edilen hastalarda kalıcı hasar riskinin %70 azaldığını gösterdi.
Türkiye’de inme tedavisi için trombolitik ilaçlar ve mekanik trombektomi gibi ileri yöntemler yaygınlaştı. Ancak asıl hedef, inmenin hiç yaşanmaması. Şahiner, özellikle 50 yaş üstü bireylerin ve diyabet, hipertansiyon gibi risk faktörleri taşıyanların düzenli sağlık kontrollerinden geçmesi gerektiğini vurguladı.
RİSK ALTINDAKİ GRUPLAR VE ÖNERİLER
İnme, özellikle yaşlılarda daha sık görülse de, son yıllarda genç yetişkinlerde de artıyor. Ailede inme öyküsü, obezite, stres ve uyku apnesi gibi faktörler riski artırdı. Kadınlarda ise gebelik, doğum kontrol hapları ve menopoz sonrası hormonal değişiklikler ek risk oluşturabiliyor.
Kadınlar, özellikle migren ve hipertansiyon kombinasyonu varsa daha dikkatli olmalı.
Uzmanlar, inme riskini azaltmak için şu pratik önerileri sundu:
-Tansiyonunuzu haftada en az bir kez ölçün.
-Günde 30 dakika tempolu yürüyüş yapın.
-Kırmızı eti azaltıp, haftada iki kez balık tüketin.
-Stresi yönetmek için meditasyon veya nefes egzersizleri deneyin.
İNME ÖNLENİR, HAYAT KURTARILIR!
İnme, korkutucu bir sağlık sorunu olsa da, dört temel sağlık faktörüyle büyük ölçüde önlenebilir.
Uzmanların mesajı net: Kan basıncınızı kontrol edin, sağlıklı beslenin, hareket edin ve sigaradan uzak durun. Bu basit ama etkili adımlar, sadece inme riskini azaltmakla kalmaz, aynı zamanda genel yaşam kalitenizi yükseltir.
