R. T. Erdoğan, önceki akşam konuşmasında yine M. Kemal'in "Tekâlif-i Milliyye"sini sıralayarak IBAN'ına dayanak yaptı. İyi oldu. Keşke, M. Kemal'in Başkumandanlığa nasıl getirildiğini "malhame-i kübrâ"ya nasıl hazırlandığını aynen okusaydı.

"Melhame"i bilerek tekrarladım. Daha önce de bu husus tartışılmış ve biz de açıklık getirmeye çalışmıştık.

M. Kemal bir başka tekâlifi de Nutuk'una almıştır.

"Tekâlif" kelimesi Nutuk'ta dokuz yerde "teklifler" manasında tek kelime veya tamlama olarak kullanılmıştır.

Vergi manasına "Tekâlif-i Harbiye" olarak iki yerde, "Tekâlif-i Milliyye" olarak beş yerde geçer.

Dün, Prof. Dr.  Hikmet Özdemir'den alıntılayarak Birinci Dünya Savaşı'nda "Tekâlif-i Harbiye"den bahsetmiştik. Şimdi de büyük kanlı savaşın içindeyiz ve çok sıkı tedbirler almaya mecburuz.

M. Kemal, arasının pek iyi olmadığı Erzurum Mebusu Hüseyin Avni (Ulaş)'nin imzasını taşıyan Erzurum Maarif Müdürü Midhat'ın gönderdiği telgrafı Nutuk'ta verir. Rusların kışkırttığı Ermeni çetelere karşı alınacak tedbirler için tekâlif-i harbiyeden bahsedilir:

"Er­me­ni­le­ri te'dîb mak­sa­dıy­la Ha­zi­ran'da se­fer­ber­lik ilân olu­na­rak üç yüz be­şe [1889] ka­dar taht-ı si­lâ­ha da­vet olun­muş do­kuz bi­ni mu­ha­rip ve on üç bi­ni gayr-i ­mu­ha­rip ki cem'an ye­kûn yir­mi iki bin as­ker­le zâbitân ai­le­si iâşe­le­ri he­men Er­zu­rum vi­lâ­yeti ahalisi­ne tahmîl olu­na­rak şu za­man­da te­kâ­lif-i har­bi­ye sûretiy­le bir bu­çuk mil­yon li­ra­lık er­zak ve me­vâ­şî ve vesâit-i nak­li­ye al­mış­tır." (Nutuk, 1927, s. 355-356).

Reis'in metin yazıcılarına bunu da ben hatırlatmış olayım. 24 Nisan yaklaşıyor. Taşnakçılar virüs falan demezler yine saldırıya geçerler.

(Samimî dileğimdir. Eğer Ermenistan'ın virüs yüzünden yardıma ihtiyacı varsa, birçok ülkeye temin ettiğimiz gibi Ermenilere de gerekli malzemeyi temin edelim. İnsanlık bizde kalsın. Bu teklifim lütfen yabana atılmasın.)

Nutuk'ta, "Tekâlif-i Milliyye" bahsi: 

"Efendiler; za­val­lı mil­le­ti­mi­zi esir et­mek is­te­yen düş­man­la­rı behemehâl mağ­lûp ede­ce­ği­mi­ze da­ir olan em­ni­yet ve iti­ma­dım, bir da­ki­ka ol­sun sar­sıl­ma­mış­tır. Bu da­ki­ka­da, bu itmi'nân-ı tâmmı­mı, he­yet-i celî­le­ni­ze kar­şı, bü­tün mil­le­te kar­şı ve bü­tün âle­me kar­şı ilân ede­rim. / Muhterem efendiler; Baş­ku­man­dan­lı­ğı, fi­ilen deruhde et­tik­ten son­ra bir­kaç gün An­ka­ra'da ça­lış­tım.

Er­kân-ı Har­bi­ye-i Umûmiye Riyâseti'y­le Müdafaa-i Mil­liy­ye Ve­kâ­le­ti'nin he­yet-i câmiası ile Baş­ku­man­dan­lık teş­kil et­tim. Bu iki ma­ka­mın müş­te­rek mesaîsi­ni baş­ku­man­dan nez­din­de tevhîd ve tev­zîn için ve bun­dan baş­ka, or­du­yu alâ­ka­dar eden ve Baş­ku­man­dan­lık­la hal­li iktizâ ey­le­yen di­ğer ve­kâ­let­le­re ait mu­ame­lâ­tın tedvîri için de ya­nım­da kü­çük bir ka­lem teş­kil et­tim. / An­ka­ra'da­ki mesaîm mün­ha­sı­ran, or­du­nun in­san ve vesâit-i nak­li­ye­ce kuv­ve­ti­ni tezyî­de ve iâşe­si­ni ve il­bâ­sı­nı te­min ve tan­zi­me ait tedâbîr ve tertibat al­mak­la geç­ti.  / Bu bah­set­ti­ğim hususâtı te­min için, iki gün zar­fın­da, 7, 8 Ağus­tos [1]337 [7, 8 Ağus­tos 1921] ta­rih­le­rin­de, "Te­kâ­lif-i Milliyye Em­ri" nâmı al­tın­da yap­tı­ğım teb­li­ga­t-ı umûmiye­den her biri­nin, kı­sa­ca muhteviyâtın­dan bah­se­de­yim. Bir har­bin ka­za­nıl­ma­sı için ne de­re­ce hur­da şey­le­rin bi­le na­zar-ı dik­ka­te alın­ma­sı lâ­zım gel­di­ği­ne da­ir bir fi­kir ver­miş ol­mak için, bu muhteviyâtı şâyân-ı arz gö­rü­rüm." (s. 446-447).

M. Kemal, önceki gün R. T. Erdoğan'ın da okuduğu 10 maddeyi sıralar. Ama kendi vurucu üslûbuyla. 

Hemen sonra "Sa­kar­ya Mel­ha­me-i Kübrâ­sı" kazandık. İnşallah tedbirlerimizle "Koronavirüs Melhame-i Kabrâsı"nı da kazanırız.