Üç günden beridir medyada yeni Türk liralarında resimleri basılmış bulunan Türk ünlüleri tartışılıyor. Kimi köşe yazarları isimleri ancak bilgi yarışmalarında veya sadece ansiklopedi sayfalarında yer alan kişilerin nasıl olup da resimlerini paralara basarlar gibi bir mantıkla hareket ederken tarihçi ve kültür adamı olan Prof. Dr. İlber Ortaylı da tartışmaya katıldı. Ortaylı, bu isimlerden yalnızca ikisini, Yunus Emre ve Mustafa Itri’yi uygun bulmakta, diğerlerini kabul etmemektedir. Böyle bir seçim yapılırken hiç olmazsa Türkiye’nin önde gelen kültür ve bilim adamlarının da düşüncelerini almalıydılar. “Ben takdir ettim, oldu” denilip geçilemez. Bu paralar Türkiye Cumhuriyeti’nin iç ve dış itibarının göstergesidir. Binaenaleyh, bu seçimlerin de son derece isabetli olması gerekir. İlber Ortaylı’nın zikrettiği isimler arasında uygun gördükleri tam bir isabetle tespit edilmiştir. Mesela, Ortaylı “Neden Piri Reis ve Katip Çelebi yok” diyor. Bunlar dünyanın da tanıdığı Türk büyükleri. Yine, “Mimar Kemaleddin Bey konulacağına Mimar Sinan konulmalıydı” diyor. Ancak hemen ekleyelim ki Sinan daha önceki banknotlarda yer almıştı.
“Fatma Aliye Hanım’a gelinceye kadar daha önemlisi Halide Edip var” itirazında bulunuyor. Halide Edip Hanım’la ilgili güzel bir değerlendirmeyi rahmetli büyük gazeteci ağabeyimiz Nizameddin Nazif Tepedelenlioğlu’ndan dinlemiştim: “Halide Edip Hanım, hiçbir roman yazmasaydı, profesörlük yapmasaydı, milletvekili olmasaydı, fakat yalnızca Sultanahmet Meydanı’ndaki mütareke yıllarında o pek ünlü hitabelerini yapmış olsaydı bile bu milletin hafızasında ebedi bir isim olarak yaşayacaktı.” Evet, o korkunç üstü korkunç işgal yıllarında en perakende ve en şaşkın ruhları bile tek bir mücadele azmi ve iradesiyle devşirerek ayağa kaldıran Sultanahmet mitinginde Halide Edip Hanım’ın o muhteşem ve kahramanca hitabeleridir ki Kuvayı Milliye hareketini tetiklemiştir. Rahmetli annem ve babam o mitinge katılmışlardı. Doksanına yaklaşırken bile annem o mitingin heyecanını taşıyordu. Gözleri yaşararak anlatırdı. İleride Halide Edip’in resimlerinin de paralarımızda yer alacağı günler gelecektir. Şimdi Merkez Bankası böyle bir çalışmayı gerçekleştirdiğine göre ileride en isabetli seçimlere de ulaşması mümkündür. Söz buraya gelmişken İlber Ortaylı hocamıza bir tarihi olayı anlatmak isterim. Demokrasi tarihimizde çok önemli bir yeri olan hukukçu, milletvekili ve ilim adamı Lütfi Fikri Bey vardır. Bu rahmetli milletvekilliği seçimleri sırasında kürsüde seçim konuşmasını yaparken halk tarafından ittihatçıların tertibi olarak yuhalanır. Daha da ileri gidilerek çürük yumurta ve domates yağmuruna tutulur. Rahmetli mendiliyle yüzünü, gözünü bu afetin sellerinden koruyarak siler. Öbür yandan da “Allah’ıma şükürler olsun ki bana bugünleri de gösterdi” dermiş. Arkadaşları sitem edercesine etrafını kuşatarak: “Yahu Lütfi, bu nasıl şükürdür böyle? Herifler seni yuhalıyorlar, protesto ediyorlar, daha da fenası bu reziller seni kepazeye çeviriyorlar. Sen ise çok rahat bir şekilde; Allah’ıma şükürler olsun ki bana bugünleri gösterdi, diyorsun bu nasıl bir iştir, anlayamıyoruz” derler. Rahmetli Lütfi Fikri Bey onların tarizlerine şu çok güzel karşılığı verir ve bu karşılığı Türk demokrasi tarihine de geçmiştir:
“-Bakınız, bu millet demokrasi deneyimine henüz geçmiş bulunuyor. Elbette ki pek çok kere aldatılacaktır. Yanlış yollara sürüklenecektir. Benim gibi hak etmediği işlemlere muhatap olacaktır. Amma şu da vardır ki bu millet bir hatibi tel’in etmeye, yuhalamaya başladı mı, şimdiki gibi isabetli davranmasa da yarınlarda en isabetli adamı seçecek duruma da gelecektir” der.
Gerçi konumuza tam anlamıyla uygun düşecek bir örnek olmasa da bugün paralarımıza Türk ünlülerinin resimlerini koyanlar şimdi en isabetli karara ulaşamamışlarsa da bunların takipçileri o aşamaya da geleceklerdir. Bu bir başlangıç sayılmalı ve beklenmelidir. İlber Hocamızın bu çok isabetli ve hakkaniyetli tenkidine katılıyorum. Türk büyüklerine saygı göstermek ve onların vatan ve millet hizmetlerini her zaman minnet ve şükran duygularıyla anmak bir vefa borcudur. Bizim Trabzon’da eskilerin söylediği bir atasözünde olduğu gibi “Vefa yiğidin harcıdır”. Türk milleti ise dünyanın en vefalı milletidir.