Denizkartalı.com'un Milliyet'ten aktardığı habere göre, Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu’na isyan eden Araplara yardım için görevlendirilen Thomas Edward Lawrence’ın, İngiliz İstihbarat Karargahı’na gönderdiği 27 maddelik gizli bilgiler kitap oldu. Türk düşmanlığıyla tanınan Arabistanlı Lawrence’ın el yazısı notlarını inceleyen Emekli Deniz Albay Saner Sarı, "İngiliz Yüksek Komiserliği Lawrence’ın Arap dünyasıyla ilgili tespitler yapmasını istemiş. Türkiye’de bulunmayan kitaplara ve açık kaynaklara erişerek Lawrence’nin Arap isyanındaki rolünü ve günümüze yansımalarını vurgulamak istedim." dedi. Saner Sarı’nın yazdığı İngiliz Casus Lawrence ve 27 Madde isimli kitabı Kozmostar yayınlarından çıktı.
Tarih kitaplarına İngiliz arkeolog, asker ve diplomat olarak geçmesine rağmen 1. Dünya Savaşı sürerken Osmanlı İmparatorluğu’nu arkadan vurmak için isyan başlatan Araplara yardım eden Thomas Edward Lawrence’ın notları kitaplaştırıldı.
1916-1918 yılları arasında Arabistan’da görevlendirilen Lawrence, Arap İsyanı dışında Sina ve Filistin cephelerinde de Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıflamasında etkin rol oynamıştı. Yakın tarihimizde ve popüler kültürümüzde sıkça karşımıza çıkan Lawrence, İngiltere adına gittiği bölgedeki Arap aşiretlerini silahlandırarak isyanı güçlendirip İngiltere Seçkin Hizmet Rütbesi ve Banyo Nişanı ödüllerini almıştı.
Mustafa Kemal Atatürk’e bir el ateş ettiği öne sürülen Lawrence, Arap Yarımadası’nda bulunduğu 2 yıl boyunca bağlı olduğu İngiliz istihbaratına 27 maddelik rapor sunmuştu. Lawrence’nin savaşta ölmesiyle bilgi birikiminin yok olmasını istemeyen İngiliz Yüksek Komiserliği, daha sonraki yıllarda bölgede bulunacak ajanlar için kılavuz olacak notları toplamıştı. Lawrence ile istihbarat biriminin yazışmalarını ve yazılan eserleri 1 yıl boyunca inceleyen Emekli Deniz Albay Saner Sarı, çeviriler ve yorumlarla İngiliz Casus Lawrence ve 27 Madde isimli kitabı yazdı.
CASUSLARA İLK TAVSİYE: "BEDEVİLER HAKKINDA HER ŞEYİ ÖĞRENİN"
103 yıl önce yazılan 27 maddenin Orta Doğu’daki askeri liderliğin temel prensipleri kabul edildiğini söyleyen Sarı, “Türkiye’de bulunmayan John Hulsman’ın yazdığı kitabı inceleyerek yola koyuldum. Açık kaynaklar ve belgelere eriştikten sonra Lawrence’nin Orta Doğu’da görev yaparken Mısır-Kahire’deki istihbarat örgütüne gönderdiği 27 maddeyi detaylarıyla ele aldım. Lawrence’nin Arap ordusuna casus olarak gönderilenlere deneyimlerini paylaşmış” dedi. El kitabının Ağustos 1917’de yazılmaya başlandığını vurgulayan Sarı, “Lawrence, Hicaz’da Bedevilere yönelik 27 maddelik talimname yayınladı. Yerel kültürle çalışmak ve uzlaşmaya çok önem vermiş. ‘Bedeviler hakkında her şeyi öğrenin. Ailelerini, soylarını, dostlarını, düşmanlarını, tepelerini ve su kuyularını” demişti” diye konuştu.
"YENİ LAWRENCELER BÖLGEYİ ATEŞE ATMAK İSTİYOR"
Kral Faysal’ın tavsiyesiyle yerel kıyafetler giyen Lawrence’ın kabilelerce kabul gördüğünü ekleyen Sarı, “Madde 18’de, ‘Arap kıyafetleri giyebilirsiniz. Böylece üniforma içindeyken onların güvenlerini ve samimiyetlerini kazanacaksınız’ demişti. Arap kadınları için, ‘Kadınlar hakkında serbest konuşmalardan kaçının. Bu din kadar zor bir konudur. İngilizce’deki zararsız bir ifade onlara çok pervasız gelebilir’ ifadelerini kullanmış. Bazı anlaşmazlıkları çözdüğünü vurgularken ’12 silahlı saldırı, 4 deve hırsızlığı, bir evlilik antlaşması, 14 kan davası, 2 kem göz ve bir cadılık davasında hüküm vermek zorunda kaldım” demiş. Yüzyıl önce Arap çöllerinde Osmanlı’yı yıkmak için ajanlar vardı, bugün de var. Din adamı, gazeteci, asker görünümlü yeni Lawrenceler bölgeyi ateşe atmaya çalışıyor” diye konuştu.
8 VE 15’İNCİ MADDELERE DİKKAT
Lawrence’ın savaş alanından İngiliz İstihbarat Örgütüne gönderdiği el yazması notların ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) gibi istihbarat örgütlerince uygulandığını vurgulayan Sarı, “ABD Dış İlişkiler Konseyi Irak’ta Saddam’ın devrilmesinden sonra nasıl yönetileceği konusunda Lawrence’in 27 maddesini temel almış. Madde 8’de ‘İdeal konumunuz varlığınızın fark edilmediği zamandır. Çok fazla yakın, görünür ya da hevesli olmayın. Herhangi bir kabile şeyhi ile heyetin birlik komutanı olsa bile çok uzun ve sık gözükmekten kaçının’ ve Madde 15’te ‘Ellerinizle çok şey yapmaya çalışmayın. Arapların mümkün olduğu kadar yapmaları sizin mükemmel bir şekilde yapmanızdan daha iyidir’ demesi ilginç” dedi.
HALİL PAŞA RÜŞVETİ REDDETTİ
Öte yandan kitapta Lawrence’nin Kutül Amare’de Mart 1916’da İngiliz kuvvetlerini kuşatan Halil Paşa’ya kuşatmayı kaldırması için rüşvet teklif ettiği yazıldı. Halil Paşa’nın 2 milyon Sterlin rüşveti reddettiği için Lawrence’nin ilk görevinde başarısız olduğu vurgulandı.
