Bugün tam "yumuşak para" kavramından ve "yumuşak para ile dış ticaret yapılması ihtimalinden" bahsetmeyi planlıyordum ki, hükümet yeni bir kararname çıkararak içte bazı işlemlerde yumuşak para olan para birimimizi zorunlu kıldı.

"Nedir bu 'yumuşak para'?" diyenleriniz için, bu kavramı ve dış ticaret ilişkisini Salı günü anlatacağımı duyurarak, bugün Cumhurbaşkanlığı'nın dövizle alakalı son kararnamesinden bahsetmek istiyorum...

Bu kararname, emlak sektöründen futbolculara kadar geniş bir yelpazede yer alan herkesi yakından ilgilendiriyor.

Malumunuz, hükümet, son dönemlerde özellikle döviz kuru kaynaklı problemlerimizle baş edebilmek adına dövize talebi azaltmak için çeşitli düzenlemeler yapıyor. Bu düzenlemelerden sonuncusu olan "Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar" 13 Eylül 2018'de yayımlandı.

Hepi topu 4 maddeden oluşan bir sayfalık bu karar, Türk ticaretini büyük oranda etkileyecek bir düzenleme içeriyor.

Kararın 'Türk Lirasının Kıymetini Koruma Kararı'na ekleme yapan ilk maddesi şu şekilde:

"Türkiye'de yerleşik kişilerin Bakanlıkça belirlenen haller dışında, kendi aralarındaki menkul ve gayrimenkul alım satımı, taşıt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz."

Görüldüğü üzere, düzenlemenin kapsamı oldukça geniş...

Öncelikle, düzenlemenin daha iyi anlaşılması açısından 'yerleşik olmak' ne demek bir bakalım... Gelir Vergisi Kanunu madde 4'e göre, "1. İkametgahı Türkiye'de bulunanlar, 2. Bir takvim yılı içinde Türkiye'de devamlı olarak altı aydan fazla oturanlar (Geçici ayrılmalar Türkiye'de oturma süresini kesmez.)" Türkiye'de yerleşmiş sayılırlar.

Bu sebeple de düzenleme, Türkiye'de altı aydan fazla oturan futbolculardan iş insanlarına kadar herkesle ilişkili.

Düzenlemenin Türk Lirası'nın kullanımını arttırmak için yapıldığı şüphesiz; ancak yeterince düşünülerek mi yapıldı, orası henüz şüpheli. Çünkü düzenleme ile ilgili belirsizlikler çok...

Bu açıdan en büyük belirsizlik, mevcut sözleşmelerin TL'ye hangi kurdan dönüştürüleceği... Sözleşmeden kaynaklı takipteki alacaklar, daha önceden doğan borç ile ilgili alınan çek ve senetlerin döviz içermesi halinde bu borçlar ne olacak bilinmiyor.

Taraflardan biri, Borçlar Hukuku'ndan kaynaklanan "sözleşme serbestisi" prensibine dayanarak sözleşmenin TL'ye dönüştürülmesini kabul etmezse, prensipler mi kararlar mı geçerlilik arz edecek henüz netleşmedi.

Öte yandan, ülkemizde tek örneği 1940 yılında yaşansa da, iktisadi ve siyasi kriz gibi olağanüstü durumlarda kanun koyucunun veya kanunların verdiği yetkiye dayanarak idarenin, sözleşme yapma zorunluluğu getiren kurallar koyması mümkündür. Bu da akla ister istemez "kriz başladı mı?" sorusunu getirmektedir...

Tüm bu bilinmezlikler henüz giderilmedi ancak 30 günlük süre başladı. Çünkü ilgili kararın 2'nci maddesi uyarınca, kararın yürürlüğe girdiği tarihten (13.09.2018) itibaren 30 gün içerisinde, ilk maddede belirtilen nitelikte ve daha önceden yapılmış olan yürürlükteki sözleşmelerdeki döviz cinsinden kararlaştırılmış bedellerin Türk Lirası'na çevrilmesi gerekmektedir.

Öncelikle belirtmek gerekir ki, 30 günlük bu süre çok kısadır. Ayrıca konuya ilişkin ayrıntılı düzenleme yapması için yetki verilen Hazine ve Maliye Bakanlığı henüz gereken düzenlemeyi yapmadan, tarafların bu belirsizliklerle düzenleme yapması oldukça zordur.

Neticede bu düzenleme yalnızca kira sözleşmelerine ilişkin olmayıp, yüksek meblağlı iş sözleşmelerini de kapsamaktadır. Dolar endeksli sözleşmelere bağlanan yap-işlet-devret projeleri, yabancı emlak yatırımcılarının yaptığı sözleşmeler, futbolcu sözleşmeleri vb. hepsi bu karardan etkilenecek akıbeti belirsiz bir şekilde, Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın düzenlemesini beklemektedir.

Bu açıdan Bakanlığın çok özenli, ayrıntılı ve iyi düşünülmüş bir düzenleme yaparak akıllardaki soruları cevaplaması gerekmektedir...