Banker Kastelliler, Titanlar, Jet Fadıllar, Çiftlik Bank''lı nam-ı diğer Tosuncuklar bu ülkede bitmez. Aldanmanın ve aldatmanın gelenek olduğu bir yerde vurgun değişik formatlarda yaşamaya devam eder. Dahası aldanmaya hazırların olduğu her yerde aldatanlar da hazır bekler. Malum; her tamahkâr kendi sahtekârını yaratır. Bu bağlamdan bakılırsa sorun bireysel değil toplumsaldır.

Bir zamanlar Türkiye, Kastelli''yle yatıp Kastelli''yle kalktığı gibi bu günlerde de kripto para dolandırıcılığıyla yatıp kripto para dolandırıcılığıyla kalkıyor. Kripto para dolandırıcılığı Thodex ve VeBitcoin adlı yapıların yasal takibata uğramasıyla ortaya çıktı.

27 yaşındaki bir genç 2017''de Thodex adlı bir şirket kurmuş, Kadıköy''de bir ofis kiralamış bir de web sitesi açmış sonrasını herkes biliyor. Bu delikanlı 400 bin dolayında insandan topladığı milyonlarca dolar parayla sırra kadem basmış. Kapağı Avrupa''ya atmış.

İş başındayken kulaklarının üzerine yatan etkili ve yetkililer, vurguncu köşe olup köşeyi döndükten sonra derhal harekete geçmiş, tutuklama kararı alıp ve kırmızı bülten çıkarmışlar. Hesaplarına da bloke koymuşlardır. Klasik Türkiye fotoğrafı…

Bu ülkenin dolandırıcı ya da vurguncusu daima bu ülkenin MASAK''ından, istihbaratından, yargısından bir adım önde hareket etmektedir. İlginç ama gerçektir ki Coin denilen sanal para piyasasının bugün itibarıyla yasası bile yoktur. Bu yüzden vatandaş vurguncu ve dolandırıcıların her türlü riyakâr yöntemine karşı korunamamaktadır.

Thodex adlı sanal para şebekesine adeta bir servet yatıranlar, kuralı, kaidesi dahi bulunmayan bu sanal pazarın piyasa değerinin oynaklığı yüzünden riskinin çok yüksek olduğu, kısa vadeli alış-satışlarında riskin zirve yapacağı, hiç güvenli olmadığı ve büyük paraların büyük zararlara sebep olacağını hiç hesaba katmamışlar. Yorulmadan, terlemeden, beklemeden zengin olma hayali aklı tatile çıkarıyor.

Her şeye karşın iki milyar dolar olmasa da çok büyük sayılacak paralar binlerce insan tarafından Thodex''e yatırılmış. İşin ilginç yanı da sistemde çok sayıda sözüm ona gözü açık iş adamının bulunmasıdır. Onlar meşhur deyişle ava giderken avlanmışlardır. Bazı iş adamlarının Coinlere milyonlarca lira yatırdığı haberleri günlerce gündemi meşgul ediyor.

Bu tacirin, tüm ticarî faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmek, sağduyu sahibi olmak, ileriyi düşünmek ve ona göre hareket etmek gerektiğinin yasal ilke olmasına rağmen oluyor. Ama gelişmemiş piyasanın taciri de gelişmemiş oluyor.

 

Kitlesel aldatma sosyolojisi

Bir yerde bir kişinin karnı ağrıyorsa orada karın ağrısı bireysel sorundur ama bir toplumda herkesin karnı ağrıyorsa orada karın ağrısı sosyal sorundur. Dahası bir ülkede dört yüz bin kişinin birden karnı ağrıyorsa orada karın ağrısı ontolojik sorundur.

Unutmamak gerekir ki, sömüren sömürülen olmadan, efendi uşak olmadan, şeyh de mürit olmadan anlamsız kelimeler olarak kalmak zorundadır. Yine unutmamak gerekir ki sömürülen sömüreni, mürit şeyhi, uşak efendiyi, tamahkâr da sahtekârı yaratmaktadır.

Demem o ki sorun, sahtekârın riyakâr yöntemlerle insanları sömürmesinden ibaret değildir. Aldatılanların kısa yoldan zengin olmak tamahkârlığı onları aldatılmaya hazır hale getirmektedir. Üretmeden tüketmenin, kazanmadan harcamanın, gelir yapmadan gider yapmanın yöntem olarak kullanıldığı yerler vurguncular için uygun yerlerdir.

Coin söz konusu olduğunda ise vurguncu ya da dolandırıcı ne kadar suçluysa dolandırılanlar da o kadar suçludur. Kamuyu yönetenler kamuyu korumada proaktif değilse, aç gözlülük ve fırsatçılık yaşam biçimi halini almışsa, insanlar vurgun yemeye de vurgun yapmaya da müsaitse orada kitlesel dolandırıcılık sıradan vaka haline gelir.

Sorun dolandırıcılık değil dolandırıcılığa müsait olmak ya da olmamak sorunudur!