Cumhuriyetin ilk yıllarında yeni tarih tezi geliştirilmiştir. Mustafa Kemal, Afet İnan''ı, diyebilirim ki, yeni tarih tezi için yetiştirmiş ve görevlendirmiştir.

Türk tarih tezinin bütün ayrıntıları Nevzat Köken''in Cumhuriyet Dönemi Tarih Anlayışı ve Tarih Eğitimi (1923-1960) kitabından öğreneceğiz. (Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 364 s.)

Cumhuriyet''in ilk yıllarında önce ilkokul müfredatı 1924 ve 1926 yıllarında değiştirildi. Mehmet Fuad Köprülü''nün de içinde olduğu bir gruba ilkokul tarih kitapları yazdırıldı. Ortaokul ve liselerde Ahmet Refik Altınay''ın ve Ali Reşat''ın tarih kitapları okutuldu.

12 Kasım 1924''te Türkiyat Enstitüsü kuruldu. 2-11 Temmuz 1932''de Birinci Türk Tarih Kongresi toplandı. Tarih araştırmalarında en yeni ilmî metotların kullanılması için Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi (DTCF) kuruldu. 20-25 Eylül 1937''te İkinci Türk Tarih Kongresi toplandı.

Eserde şu ana başlıklar yer alıyor:

"Osmanlılarda Tarih Yazıcılığı ve Anlayışı / Osmanlılarda Tarih Eğitimi / Avrupa''daki Tarih Anlayışları // Cumhuriyet Dönemi Tarih Anlayışına Etki Eden Faktörler: Türkçülük Akımı / Millet ve Millî Devlet Fikri // Atatürk Dönemi Tarih Çalışmaları: Türk Tarih Tezi / Türk Tarih Tezi İle İlgili Çalışmalar / Türk Tarih Tezi''nin Değerlendirilmesi // İlk ve Ortaöğretimde Tarih Eğitimi (1923-1960): Atatürk Dönemi / İnönü Dönemi / Demokrat Parti Dönemi // Cumhuriyet Dönemi Türk Aydınlarının Tarih Görüşü: Kadro Hareketi / Türkçü-Milliyetçi Aydınların Tarih Görüşü / İslamcı Aydınların Tarih Görüşü / Solcu Aydınların Tarih Görüşü / Anadolucu Tarih Görüşü."

Merakınızı gidermek için not edeyim:

Nevzat Köken, kitabında, "Cumhuriyet Dönemi Türk Aydınlarının Tarih Görüşü" başlığı altında isim vermemiş, "Kadro Hareketi" başlığını açmış. Sonraki başlıklar altında isimler veriyor: Türkçü-Milliyetçi Aydınların Tarih Görüşü''nde Hüseyin Nihal Atsız''ın, Fuad Köprülü''nün, Zeki Velidi Togan''ın; İslamcı Aydınların Tarih Görüşü''nde Necip Fazıl Kısakürek''in; Solcu Aydınların Tarih Görüşü''nde Hikmet Kıvılcımlı''nın adları sıralanıyor. Anadolucu Tarih Görüşü''nde iki ayrı grup ortaya çıkıyor. Milliyetçi Anadoluculuk başlığı altında Yahya Kemal Beyatlı, Remzi Oğuz Arık ve Nurettin Topçu; Mavi Anadoluculuk başlığı altında da Halikarnas Balıkçısı (Musa Cevat Seçkin Kabaağaçlı) ve Sabahattin Eyüpoğlu adları yer alıyor.

Nevzat Köken, kitabının "Önsöz"ünde önemli bir hususa dikkati çekiyor:

"Her milliyetçiliğin gelişme tarihi incelendiğinde, ilk devirlerinde millî ta­rih telakkisinin bir romantik dönemine rastlanır. Tarihî araştırmaların önem kazanmasında ve genişlemesinde bunun büyük bir faydası da olur. Millî tarih anlayışının ''romantik'' devrini, Türk milliyetçiliği de tabiatıyla görmüştür. Av­rupa tarihçiliğinin Türkler hakkında hiçbir ilmî esasa dayanmayan çok haksız ve olumsuz tavırları karşısında, bizim romantik tarihçiliğimizin tepkisi de ister istemez biraz ''aşırı'' olmuştur. Bütün ilmî ilerlemenin esası olan tenkid fikri­nin gelişmesi ve rasyonel çalışma usullerinin yerleşmesi ile dünyanın her yerinde olduğu gibi, bizde de, bu romantik tarih devri eski hızını kaybetmiştir. Zaten ilim zihniyeti yerleştikten sonra, o his ve heyecanın hâkim olduğu romantizmin devamına artık imkân kalmıyor. Fakat yine her yerde olduğu gibi, bizde de bu romantik anlayış, millî tarih araştırmalarına karşı büyük bir ilgi uyandırmıştır. Nitekim Türk Tarih Tezi de zamanla ''abartılı'' unsurlardan sıyrılmaya çalışarak, Türkiye''de bilimsel tarih araştırmalarının gelişmesinde itici güç olmuştur.

Öte yandan Türk Tarih Tezi, Atatürk''ün kurduğu Cumhuriyet ideolojisi­nin de önemli bir parçasını teşkil eder. Çünkü Türkiye Cumhuriyeti tarih anla­yışının temelinde devletin ve rejimin geleceğinin sağlam temellere oturtulması gelir. Cumhuriyetçi kadrolar, Türk Tarih Tezi ile Türkiye Cumhuriyeti devletini tarihî temellere bağlamak suretiyle devlete millî kimlik, topluma millî şahsiyet kazandırmak ve yapılan inkılâpları genç nesillere benimsetmek istemiştir. Bu yüzden Cumhuriyetin kurulduğundan itibaren bilhassa 1930''lu yıllarda Türk Tarih Tezinin kabulü ile birlikte millî tarih araştırmalarına ve tarih eğitimine ağırlık verilmiştir."

Nevzat Köken''in eserinde, aklınızdaki pek çok sorunun cevabını buluyorsunuz.

Okumak lâzım.