Mahallî hatıraların da ayrı bir önemi var. 

Geçmişte, Türk Yurdu dergisinin eski sayılarını yeni harflere aktarma çalışmasını yürütürken, 1910''lu yıllarda İstanbul dışından gelen mahallî yazılar, yol hatıraları dikkatimi çekmişti. Meselâ; belli kesimin çok yakından tanıdığı, Ethem Necat (1883-28 Ocak 1921) Manastır''dan aile hayatına dair yazardı. (Ethem Necat, Türk Ocakları üyesiydi. 1918''de Berlin''e gidince, Spartakist hareketiyle tanıştı ve yolunu belirledi. Türkiye Komünist Partisi''nin kurucularından ve ilk sekreterlerindendir. Başkan ise Mustafa Suphi idi.)

Neden Ethem Necat''tan bahsettiğime geleceğim.   

Gazeteci T. İlkay Somel''in "O yıllar-Trabzon, 1963 Şubat-1968 Ekim" başlıklı kitabı dikkatimi çekti. (Tarihçi Kitapevi, 127 s.) Kitabı yayına kızı K. Dide Somel Aktaş hazırlamış. Babasını büyük bir sevgiyle anıyor.

İlkay Somel, "Ön Söz" niyetine "Merhaba"yla başlayan cümleleriyle âdeta kitabını özetler:

"Trabzon''da gazetecilik yaptığım yıllar, ''o yıllar''... / Yaşananlar, acısıyla-tatlısıyla hafızada kalanlar. Unutulmayanlar. / Ama yer yer kopuk. / Kimisi donuk kareler. / Unutmadığım ne varsa Trabzon üstüne, aktarmaya çalıştım. Belki bir belge, belki sadece geçmişe ait bir not olabilir düşüncesiyle / Ellerimizin arasından kayıp giden yıllara bakıyorum da, o yıllar Trabzon''un gelişmeye, genişlemeye başladığı yıllardı. / Üniversite o yıllarda kurulmuştu. / Çimento fabrikasının o yıllarda dönmüştü dev kazanı. / İdman Ocağı ile İdman Gücü birleşince adı Karadeniz Fırtınası''na çıkan Trabzon o yıllarda kurulmuştu..."

Kendim için ekleyeyim: Ben de ilk ve son birinci lig maçını, bir konferans takibi için gittiğim Trabzon''da seyretmiştim. Trabzonspor-Vanspor karşılaşmış, Trabzonspor 1-0 yenilmiş, bu yenilgi çok konuşulmuştu.

Trabzon''un Millî Mücadele''de ayrı yeri vardır. Ethem Necat meselesi... TKP''liler Mustafa Suphi ve Ethem Necat öncülüğünde Anadolu''ya geçmek istemişler, muhtemelen Ankara Hükûmeti''nin teşvikiyle 15 kişilik grup Yahya Kahya tarafından Trabzon açıklarında boğdurulmuştu.

Gazeteci İlkay Somel, tarihe girmiyor, gördüklerini yaşadıklarını yazıyor, Şubat 1963-Ekim 1968 arası kesitler sunuyor.

Tarihçi Kitapevi''nin farklı bir yayını "Siyasal ve Entelektüel Tarihimizden Portreler". (Editör: Halil Akkurt, 734 s.):

Başlıkları verirsem, meseleye nasıl bakıldığı da anlaşılacak:

Yakup Kadri Karaosmanoğlu: Kemalizm''in İçindeki Eleştirinin Sesi / Ercüment Ekrem Talu: Bir Muharririn Değişen İktidarlar Karşısında Farklılaşan Söylemleri / Şevket Süreyya Aydemir: Ütopyasını Yitiren Adam / Şükrü Saraçoğlu: Türk Diplomasisinde Bir Müzakerecinin Portresi         / Falih Rıfkı Atay: İktidar Odaklı Bir Aydın / Fatin Rüştü Zorlu: Bakan Koltuğundan İdam Sehpasına / Sabahattin Eyuboğlu: Anadolu''nun Evrenselliğini Anadolu''nun Yerelliği ile Bütünleştirmeye Çalışan Bir Kültür Adamı / Fatma Hikmet İşmen: Bilim İnsanı, Sosyalist, Senatör / Attilâ İlhan: Büyük Şair, Özgün Düşünür, Öncü ve Cesur Aydın / Doğan Avcıoğlu: Devrime Adanmış Bir Ömür / Şerafettin Turan: Tarih Yazımı ve Kemalizm, Son Temsilci Olmak / İdris Küçükömer: Sınıf Özneliği Düşüncesine Sahip Bir Aydının Gramsciyan Okuması / Fethi Naci: Kendi Düşüncelerinin Serin Gölgesinde Bir Eleştirmen / Server Tanilli: Kemalizm ile Marksizm Arasında Bir "Bütünlük" Arayışı / Muzaffer "İlhan" Erdost: Hayatını Ortodoks Marksist Olarak Tamamlayan Bir Aydın / Ahmet Taner Kışlalı: Sosyal Demokrat Bir Kemalist Aydın / Yalçın Küçük: Bir İktidar Tutkunu / Nevzat Kösoğlu: Milliyetçi Bir Düşünür ve Siyaset Adamı / İsmet Özel: Siyasetin Uçlarında Gezen Adam / Aydın Menderes: Soyadı Adından Önce Gelen Bir İnsanın Sırtında Taşıdığı Bin Hikâye / Sibel Eraslan: İslamcı Kadınların Dönüşüm Hikâyesini Anlamada Anahtar Bir Portre / Siyasal ve Entelektüel Tarihimizden Portreler ile Düşünsel Ortam Anlaşılabilir.

Eser ufuk açıyor. Okumak lâzım.