Putin'i de halk seçti

Putin'i de halk seçti

Sokaklarda Putin''e karşı bir duruş sergileyebilen Rus vatandaşlarının, Ukrayna halkının yanında olduklarını belirttikleri için polis tarafından yaka paça gözaltına alınmaları, gerçekten ibretlik görüntüler sunuyor. Suçları (!), Putin''in karşısında yer almak. Bu kişiler hayatında hiç Putin''e oy vermemiş kimseler olabilir ancak eskiden oy vermiş artık fikri değişmiş kimseler de olabilir. Neticede Putin, Rusya halkının çoğunluğunun oylarıyla seçilmiş bir lider.

Üstelik Putin, çok kültürlülük fikrinin savunulabilir olmadığını açıkça söyleyen, popülizm güzellemesi yapmaktan çekinmeyen, liberalizmin nüfusun büyük çoğunluğunun çıkarlarıyla çatıştığını belirterek, bu ideolojinin artık "hükümsüz hale geldiğini" ileri sürecek kadar açık liberalizm karşıtı olan otoriter popülist lider örneklerinin en barizlerinden biri. Lüks ve gösterişli bir yaşantıyı seven, saraylarda yaşayan bir lider olan Putin, kendisini eleştiren pek çok gazeteciyi ve siyasetçiyi de hapse atmış bir diktatör.

Ve Putin''i de halk seçti, partisini de. Üstelik yüzde 50''nin üzerinde oy oranıyla.

Peki, Putin''in liberal demokrasi karşıtlığına rağmen, "beni halk seçti" diyerek savunduğu (salt seçime indirgediği) demokrasi, nasıl bir demokrasi? Putin ve Putin gibi liderler, gerçekten seçiliyor mu?

Anayasal kurumları devre dışı bırakmak

Rusya''da seçimlerin güvenliği, iç siyasette en tartışmalı meselelerden biri. Muhalefet özgürce örgütlenemiyor, kendini ifade edemiyor, çünkü kendini ifade edecek mecrası da ifade etmesi için gereken özgürlük sınırı da oldukça dar.

Siyasi rekabet, taraflardan biri devlet imkânlarını sonuna kadar kullanabiliyorken elbette ki mümkün olmuyor. Ayak bağı olarak görülen anayasal kurumlar fiilen korunsa da içleri boşaltılıyor. Güçler arasında denge-denetim ortadan kaldırılıyor.

Tek bir şey korunuyor, o da seçimler. Putin gibiler, liberalizme kafa tutarken, demokrasiye can havliyle sarılıyor ve hararetle seçimleri savunuyor.

Peki, seçim gücünü elinde bulunduran halk, Putin gibi liderleri nasıl ayırt edebilir? Nasıl korunabilir böylelerinden?

Diktatör testi

Levinsky ve Ziblatt, Yale Üniversitesi profesörü Juan Linz''in tezinden hareketle bir diktatörün nasıl tespit edilebileceğine dair şu kriterleri ortaya koyuyor (Steven Levinsky ve Daniel Ziblatt, Demokrasiler Nasıl Ölür?, Salon Yayınları, 3.Baskı, Eylül 2020, s. 31):

"(Linz) Kitabında (The Breakdown of Democratic Regimes) aynı zamanda henüz geliştirilmesi bitmemiş olan ve demokrasi karşıtı siyasetçileri tespit etmeye yarayan bir "turnusol testi" öneriyor. Linz''in çalışmalarını devam ettirerek diktatörleri gördüğümüz zaman tanımamıza yardımcı olacak dört set halinde davranışsal uyarı işaretleri geliştirdik. Bir siyasetçi:

1) hareket ya da sözleri ile oyunun (seçim yarışının) demokratik kurallarını reddediyorsa,

2) rakiplerinin meşruiyetini kabul etmiyorsa,

3) şiddete göz yumuyor ya da şiddet için cesaretlendiriyorsa veya

4) medya dahil muhalefetin sivil özgürlüklerini kısmak konusunda isteklilik gösteriyorsa endişelenmeliyiz."

Bu dört faktör üzerinden sordukları kritik sorularla diktatörü tespit etmeyi kolaylaştıran bir yöntem sunan Levinsky ve Ziblatt, şöyle kritik bir uyarıda da bulunuyor:

"Bu kriterlerden birine bile sahip olan bir siyasetçi, endişelenmek için yeterlidir."

Yazarın Diğer Yazıları